SP2-N/861-424-2637/99 - Zbieg egzekucji

W odpowiedzi na pismo (…) w sprawie wskazania organu właściwego do prowadzenia egzekucji w przypadku zbiegu, egzekucji prowadzonej przez naczelnika urzędu skarbowego i organu jednostki samorządu terytorialnego do tej samej wierzytelności z rachunku bankowego, Ministerstwo Finansów uprzejmie wyjaśnia, co następuje.

Zgodnie z przepisami art. 19 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 1991 r. Nr 36, poz. 161 z późn. zm.) naczelnik urzędu skarbowego i właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego, określony w odrębnych ustawach, są organami egzekucyjnymi w zakresie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych.

Z uwagi na to, że są to dwa odrębne, równoprawne administracyjne organy egzekucyjne, posiadające takie same uprawnienia w zakresie dochodzenia należności pieniężnych, w sytuacji wystąpienia zbiegu egzekucji administracyjnej prowadzonej przez te organy egzekucyjne do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego, nie mogą mieć zastosowania przepisy art. 63 u.p.e.a., które regulują tryb postępowania w przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej, prowadzonej do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego przez organ egzekucyjny oraz przez inny organ wyznaczony w trybie art. 21 § 1 lub przez wierzyciela upoważnionego zgodnie z art. 21 § 2 ustawy.

Należy zatem uznać, że w przypadku zbiegu egzekucji, prowadzonej przez wymienione wyżej organy do tej samej wierzytelności zobowiązanego z rachunku bankowego nie może również mieć zastosowania tryb postępowania określony w art. 82 § 2 ustawy egzekucyjnej. Przepisy te określają bowiem sposób postępowania banku, jako dłużnika zajętej wierzytelności w razie zbiegu kilku egzekucji administracyjnych w przypadkach określonych w art. 63.

Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie przewidując, że organem egzekucyjnym może być również organ jednostki samorządu terytorialnego, nie uregulowała kwestii zbiegu egzekucji administracyjnej prowadzonej przez naczelnika urzędu skarbowego i jednostki samorządu terytorialnego. Brak jest zatem przepisu wskazującego tryb postępowania tych organów po skierowaniu egzekucji do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego. Sytuacja ta nie może jednak być oceniana jako udaremniająca dalsze prowadzenie egzekucji, która powinna się toczyć.

Przy rozstrzyganiu omawianego problemu należałoby zatem zastosować celowościową wykładnię przepisów określających tryb postępowania organów egzekucyjnych i przyjąć, że przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie wykluczają możliwości prowadzenia dwóch niezależnych od siebie postępowań egzekucyjnych do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego. Powyższa zasada nie może jednak uchybiać unormowaniom w przedmiocie pierwszeństwa zaspokojenia należności.

W przypadku zatem prowadzenia egzekucji przez organ gminy do rzeczy lub prawa, na których ustanowiony został np. zastaw skarbowy przez urząd skarbowy w celu zabezpieczenia zobowiązań podatkowych stanowiących dochód budżetu państwa, zrealizowane kwoty powinny być przeznaczane przecie wszystkim na zaspokojenie zobowiązań podatkowych przypadających Skarbowi Państwa, a dopiero w dalszej kolejności na zaspokojenie należności gminy.

W przypadku natomiast zaistnienia sytuacji zbiegu egzekucji prowadzonej przez wymienione wyżej organy egzekucyjne do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego, nie objętych zabezpieczeniem, np. do tej samej wierzytelności z rachunku bankowego, należałoby uznać, iż pierwszeństwo zaspokojenia powinno wynikać z daty skierowania przez organ egzekucyjny czynności do określonego składnika majątkowego zobowiązania. A zatem w takim przypadku w pierwszej kolejności powinny zostać zaspokojone należności tego organu, który wcześniej dokonał zajęcia rachunku bankowego, a w następnej kolejności tego, który później skierował czynności egzekucyjne do tej wierzytelności.

Te same zasady obowiązywać będą zakłady pracy, banki i innych dłużników zajętych wierzytelności i praw realizujących zajęcie tych wierzytelności i praw jednocześnie na rzecz naczelnika urzędu skarbowego i organu egzekucyjnego jednostki samorządu terytorialnego.