SPS-023-13276/09 - Stanowisko Ministerstwa Zdrowia w sprawie zaświadczeń uprawniających do wypłaty becikowego.

Szanowny Panie Marszałku! W związku z kolejną interpelacją pani poseł Anny Sobeckiej dotyczącą zasiłku z tytułu urodzenia dziecka, przesłaną przy piśmie z dnia 8 grudnia 2009 r. (znak: SPS-023-13276/09) pana Krzysztofa Putry, wicemarszałka Sejmu, uprzejmie proszę o przyjęcie uzupełniających wyjaśnień.

Jak obszernie wyjaśniono już w odpowiedzi na pierwszą interpelację pani poseł w sprawie becikowego z dnia 4 grudnia 2009 r., ustawą z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 237, poz. 1654), zmienione zostały postanowienia ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.). Zgodnie z postanowieniami art. 9 ust. 8 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego określił w drodze rozporządzenia formę opieki medycznej, o tytule której mowa w ust. 6, oraz wzór zaświadczenia, o którym mowa w ust. 7.

Przepis zawarty w ust. 6 stanowi, iż dodatek z tytułu urodzenia dziecka przysługuje, jeżeli kobieta pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu.

Przepis zawarty w ust. 7 stanowi, iż pozostawanie pod opieką medyczną potwierdza się zaświadczeniem lekarskim.

Przedmiotowe rozporządzenie ministra zdrowia wraz ze wzorem zaświadczenia lekarskiego jest opublikowane w Dzienniku Ustaw z 2009 r. Nr 163, poz. 1305 oraz na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia: www.mz.gov.pl w zakładce: legislacja - akty prawne po konsultacjach społecznych - rozporządzenia.

Należy także wskazać, że obowiązek pozostawania kobiety w ciąży pod opieką medyczną (warunkujący wypłatę zasiłku becikowego) był znany od dnia opublikowania znowelizowanej ustawy o świadczeniach rodzinnych, czyli od 1 stycznia 2009 r. oraz szeroko nagłaśniany w środkach masowego przekazu, jak również na stronach internetowych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Obowiązek potwierdzenia opieki medycznej nad kobietą w ciąży wszedł w życie 1 listopada 2009 r. Oznacza więc to dla tego przepisu wyjątkowo długie vacatio legis (10 miesięcy), pozwalające zainteresowanym osobom zapoznanie się z nowym przepisem. Wydanie samego aktu wykonawczego do ustawy w terminie późniejszym nie stanowiło przeszkody, aby przyszła matka od 10 tygodnia ciąży była objęta opieką medyczną.

Należy z całą mocą podkreślić, że tymi zainteresowanymi osobami są również fachowi pracownicy ochrony zdrowia, a w szczególności lekarze ginekolodzy. Trudno bowiem wyobrazić sobie pracę lekarza nieznającego przepisów prawa warunkujących jego działalność zawodową.

Budzi zdziwienie zatem stwierdzenie pani poseł, że ginekolodzy nie wiedzą, jak ma wyglądać zaświadczenie lekarskie potwierdzające pozostawanie kobiety w ciąży pod opieką medyczną, a lekarze rodzinni są zdziwieni, że mogą wystawić takie zaświadczenie. Wystarczy bowiem przeczytać szeroko publikowane także w środkach masowego przekazu obowiązujące przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.)

Jednocześnie informuję, że na stronach internetowych Ministerstwa Zdrowia oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej zamieszczono szczegółową interpretację przedmiotowych przepisów warunkujących wypłatę becikowego. I tak na stronach internetowych Ministerstwa Zdrowia w interpretacji przepisów w sprawie form opieki nad kobietą w ciąży, becikowe, zapisano m.in.: Art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) mówi:

"Art. 16. 1. Świadczeniobiorcy na podstawie ustawy nie przysługują:

1) orzeczenia o zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz inne orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na życzenie świadczeniobiorcy, jeżeli nie są one związane z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy, kontynuowaniem nauki, uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku, jeżeli nie są wydawane dla celów pomocy społecznej, orzecznictwa o niepełnosprawności, uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego, dodatku z tytułu urodzenia dziecka lub jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka."

Zgodnie z przytoczonym przepisem ustawy kobieta po urodzeniu dziecka lub w czasie ostatniej wizyty przed porodem powinna poprosić o wystawienie przedmiotowego zaświadczenia lekarza, który będzie odbierał poród, bądź lekarza prowadzącego ciążę.

Przedmiotowe zaświadczenie otrzymuje od lekarza bezpłatnie, a obowiązkiem lekarza (na podstawie dostępnej dokumentacji dotyczącej faktu pozostawania kobiety w czasie ciąży pod opieką lekarską) jest wystawienie takiego zaświadczenia.

Nie ma przy tym znaczenia, czy będzie to lekarz ubezpieczenia zdrowotnego czy praktykujący prywatnie. Przepis nie określa również specjalizacji lekarza wystawiającego zaświadczenie. Nie ma również znaczenia, czy lekarz wypisze w całości to zaświadczenie samodzielnie czy tylko wypełni przygotowany, wydrukowany wcześniej np. ze strony internetowej wzór zaświadczenia. Nie znajduje uzasadnienia żądanie od kobiety, aby sama dostarczyła lekarzowi druk zaświadczenia.

Przedmiotowe rozporządzenie ministra zdrowia wraz ze wzorem zaświadczenia lekarskiego jest opublikowane na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia: www.mz.gov.pl w zakładce: legislacja - akty prawne po konsultacjach społecznych - rozporządzenia.

Odpowiadając na pozostałe zapytania Pani Poseł, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Zgodnie z przytoczonymi powyżej przepisami prawa dokumentem warunkującym otrzymanie zasiłku becikowego jest wyłącznie zaświadczenie lekarskie potwierdzające pozostawanie przez kobietę w ciąży pod opieką medyczną. Żadne inne formy dokumentowania wizyt lekarskich samodzielnie nie mogą stanowić podstawy do odbioru tego zasiłku.

Odnosząc się do wątpliwości dotyczących osób uprawnionych do wystawiania zaświadczenia potwierdzającego pozostawanie przez kobietę w ciąży pod opieką lekarską, należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z brzmieniem art. 9 ust. 7 ustawy może to być wyłącznie lekarz, a nie np. położna. Z przepisów omawianej ustawy i rozporządzenia nie wynika, że może to być wyłącznie lekarz ginekolog. Przedmiotowe rozporządzenie, określając w § 2 ust. 1 formy opieki, wskazuje: podstawową, ambulatoryjną specjalistyczną i szpitalną opiekę zdrowotną, tym samym każdy lekarz, do którego zgłosi się kobieta w ciąży, bez względu na specjalizację, a który może potwierdzić wykonanie badań określonych w załączniku do ww. rozporządzenia, może wystawić ww. zaświadczenie.

Lekarz może wystawić zaświadczenie na podstawie dostępnej dokumentacji potwierdzającej pozostawanie kobiety w ciąży pod opieką lekarską (może to być m.in. karta przebiegu ciąży, dokumentacja medyczna znajdująca się w placówce opieki zdrowotnej, w której zarejestrowana jest kobieta, bądź dokumentacja medyczna przedstawiona przez ciężarną, która przebywała w innej części kraju lub za granicą).

W kwestii uznawania zaświadczeń wydawanych przez lekarzy prowadzących prywatny gabinet lekarski należy zauważyć, iż przedmiotowe rozporządzenie nie wprowadza szczególnych wymogów co do formy prowadzonej przez lekarza działalności, istotna jest forma opieki zdrowotnej: podstawowa, ambulatoryjna, szpitalna. Opieka medyczna może być sprawowana zarówno przez lekarzy wykonujących zawód w zakładach opieki zdrowotnej, w ramach grupowej praktyki lekarskiej, jak i indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, niezależnie od tego, kto finansuje wykonanie świadczenia zdrowotnego.

Podstawowym zagadnieniem jest w tym przypadku odróżnienie uprawnień lekarza do wystawiania zaświadczenia od uprawnień do prowadzenia ciąży (sprawowania opieki medycznej nad kobietą w ciąży).

Jednocześnie uprzejmie informuję, że biorąc pod uwagę fakt, że minister pracy i polityki społecznej (MPiPS) jest organem właściwym do dokonywania wykładni przepisów w zakresie ustawy o świadczeniach rodzinnych, na podstawie których wydane zostało przedmiotowe rozporządzenie ministra zdrowia, rozstrzyganie wszelkich wątpliwości dotyczących stosowania ww. aktów prawnych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej pozostaje we właściwości tego resortu.