SPS-023-21709/11 - Stanowisko MPiPS w sprawie wysokości najniższego wynagrodzenia

W związku z pismem Pana Marszałka z dnia 30 marca br., znak: SPS-023-21709/11, w sprawie interpelacji pani poseł Anny Sobeckiej w sprawie podwyższenia płacy minimalnej uprzejmie przedstawiam następującą informację.

Od 1 stycznia 2003 r. problematykę minimalnego wynagrodzenia za pracę reguluje ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.). Szczegółowo informowałam o tym w piśmie z dnia 22 października 2010 r., znak: DPR-V-0700-99-BW/MP/10 (dot. nr SPS-023-18110/10).

Ustawa wyznacza coroczny obligatoryjny wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę, pozostawiając uzgodnienie maksymalnego wzrostu Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych. W terminie do dnia 15 czerwca każdego roku Rada Ministrów zobowiązana jest przedstawić Trójstronnej Komisji propozycję kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w roku następnym oraz szereg informacji o charakterze prognostyczno- statystycznym. Proponowana kwota uwzględnia co najmniej wzrost o prognozowany na dany rok stopień inflacji, zwiększany dodatkowo o 2/3 prognozowanego wskaźnika realnego przyrostu produktu krajowego brutto (PKB), jeśli w pierwszym kwartale roku, w którym odbywają się negocjacje, wysokość minimalnego wynagrodzenia jest mniejsza od połowy przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W celu utrzymania realnej wartości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustawa przewiduje stosowanie wskaźnika weryfikacyjnego w sytuacji, gdy rzeczywisty wskaźnik cen różni się od wskaźnika prognozowanego.

Jeśli Trójstronna Komisja nie osiągnie porozumienia w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia, wówczas decyzję w tym zakresie podejmuje Rada Ministrów. Wysokość minimalnego wynagrodzenia określona przez Radę Ministrów nie może być mniejsza od zaproponowanej Trójstronnej Komisji do negocjacji.

W dniu 19 kwietnia br., na wniosek ministra pracy i polityki społecznej, Rada Ministrów przyjęła minimalne wynagrodzenie za pracę w 2012 r. w wysokości 1500 zł, która została przedstawiona członkom Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych. Kwota ta jest wyższa od obowiązującej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę o 114 zł, tj. o 8,2%. Dla porównania, minimalne wynagrodzenie za pracę wzrosło w bieżącym roku o 5,2%.

Przy podejmowaniu decyzji o wysokości minimalnego wynagrodzenia należy mieć na względzie także skutki z tego tytułu dla budżetu państwa. Podwyższenie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę powoduje bowiem automatyczny, znaczący wzrost wydatków budżetu państwa z tytułu finansowania następujących wynagrodzeń i składek, których wysokość relacjonowana jest do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę:

niepełnosprawnych.

Podwyższenie kwoty minimalnego wynagrodzenia z jednej strony zwiększa dochód rozporządzalny pracowników uzyskujących wynagrodzenie za pracę na tym poziomie, z drugiej jednak skutki podwyższenia minimalnego wynagrodzenia często są niekorzystne dla tej grupy osób. Wysokość płacy, jaką otrzymuje pracownik, jest bowiem nierozerwalnie związana z wydajnością jego pracy, zaś firmy nie są skłonne wynagradzać pracowników ponad wartość ich pracy, mierzonej wartością produktu, jaki są w stanie wytworzyć. Tak więc znaczne podwyższenie płacy minimalnej ogranicza legalne zatrudnienie osób, których produktywność pracy jest na tyle niska, że płaca, jaką jest w stanie zaoferować pracodawca, nie przewyższa wysokości płacy minimalnej.

W konsekwencji może prowadzić do powstania bezrobocia, w szczególności wśród osób z niskimi kwalifikacjami zawodowymi. Tak więc próba poprawienia sytuacji osób o najniższych dochodach poprzez postulowane wyraźne podniesienie płacy minimalnej może mieć odwrotne do zamierzonych skutki, gdyż paradoksalnie tego typu działania pogarszają, a nie poprawiają, pozycję osób i tak będących w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy.

Znaczne podwyższenie wynagrodzenia minimalnego może mieć także negatywne skutki dla lokalnych rynków pracy lub sektorów gospodarki, gdzie relacja pomiędzy wynagrodzeniem minimalnym a wynagrodzeniem przeciętnym jest niska. W skali makroekonomicznej zbyt wysoki poziom wynagrodzenia minimalnego może zachęcać do zatrudniania w szarej strefie i prowadzić do wzrostu presji inflacyjnej. Skutkować może także osłabieniem pozycji konkurencyjnej niektórych przedsiębiorstw, w których konieczność podwyżki płac przełoży się na podniesienie cen produktów, zmniejszając tym samym ich atrakcyjność w porównaniu z towarami produkowanymi w innych krajach (np. Chinach) lub powodując spadek sprzedaży w firmach produkujących na eksport.

Wynagrodzenie minimalne w Polsce w 2011 r. kształtuje się na poziomie średnim dla tych krajów UE, w których to rozwiązanie funkcjonuje. Zgodnie z danymi Eurostatu wynagrodzenie minimalne w Polsce w przeliczeniu na euro wyniosło 348,68 euro. Najniższy poziom zanotowano dla Bułgarii (122,71 euro), najwyższy zaś dla Luksemburga (1757,56 euro). Jednocześnie tylko w 7 państwach UE na 20, wynagrodzenie to przekracza wartość 1000 euro. Jednakże porównywanie poziomów wynagrodzenia minimalnego wyrażonego w określonej walucie pomiędzy różnymi krajami nie oddaje rzeczywistej siły nabywczej tego wynagrodzenia. Dlatego też dużo lepszą miarą jest wyrażenie tego wynagrodzenia w PPP (purchasing power parities), parytecie siły nabywczej, a więc uwzględniając także ilość towarów i usług, które za to wynagrodzenie można nabyć w danym państwie.

Dane wskazują, iż siła nabywcza wynagrodzenia minimalnego w Polsce jest znacznie wyższa niż nominalna wartość tego wynagrodzenia. Jednocześnie w państwach, w których wynagrodzenie to jest najwyższe, zachodzi relacja odwrotna, a więc siła nabywcza wynagrodzenia minimalnego jest niższa niż sugerowałaby to jego wartość nominalna. Co więcej, wynagrodzenie minimalne (w PPP) w Polsce jest najwyższe wśród państw Europy Środkowo-Wschodniej - członków UE.