SPS-023-25892/14 - Wysokość blokady środków pieniężnych podczas egzekucji z rachunku bankowego.

Zgodnie z art. 80 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z dnia 17 czerwca 1966 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1015, z późn. zm.) zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym następuje przez przesłanie do banku zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego z rachunku bankowego do wysokości egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w terminie dochodzonej wierzytelności oraz kosztami egzekucyjnymi. Organ egzekucyjny jednocześnie wzywa bank, aby bez zgody organu egzekucyjnego nie dokonywał wypłat z rachunku bankowego do wysokości zajętej wierzytelności, lecz bezzwłocznie przekazał zajętą kwotę organowi egzekucyjnemu na pokrycie egzekwowanej należności albo zawiadomił organ egzekucyjny w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania o przeszkodzie w dokonaniu wpłaty. Zajęcie nie dotyczy kwot wolnych od egzekucji (art. 86a § 1 ww. ustawy).

Z kolei wysokość środków pieniężnych na rachunku bankowym wolnych od zajęcia została określona w art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376, z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego.

Zgodnie z dyspozycją zawartą w powołanym art. 80 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji bank w przypadku posiadania przez zobowiązanego na rachunku bankowym środków pieniężnych wystarczających do realizacji zajęcia egzekucyjnego winien bezzwłocznie przekazać zajętą kwotę organowi egzekucyjnemu. Powyższe oznacza zakończenie egzekucji z rachunku bankowego. W takim przypadku nie jest wymagane dokonywanie blokad na innych rachunkach bankowych zobowiązanego. Jeżeli jednak brak jest wystarczających środków na rachunkach bankowych zobowiązanego, bank dokonuje blokady wszystkich tych rachunków, o ile organ egzekucyjny w zawiadomieniu, o którym mowa w art. 80 § 1, nie wskazał numeru rachunku bankowego.

Ograniczanie zatem przez bank dostępu zobowiązanemu do środków wyższych niż egzekwowane należności pieniężne jest, w ocenie Ministerstwa Finansów, nieuprawnione.

Odnosząc się z kolei do zarzutów dotyczących nieprawidłowych działań banków polegających na braku automatycznego zwolnienia blokady na rachunkach bankowych zobowiązanego po przekazaniu egzekwowanej kwoty do organu egzekucyjnego związanych z realizacją zajęć egzekucyjnych, należy zauważyć, że nie wynikają one z przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

W kontekście pytań postawionych w konkluzji interpelacji posła Marka Matuszewskiego pragnę zauważyć, że przepisy art. 54 zawarte w ustawie - Prawo bankowe określają jedynie kwotę środków pieniężnych na rachunku bankowym wolną od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego, natomiast kwestie proceduralne prowadzenia egzekucji z rachunków bankowych uregulowane są w ustawie - Kodeks postępowania cywilnego (art. 889 i nast.), która mieści się we właściwości resortu sprawiedliwości.

Ministerstwo Finansów w związku z sygnalizowanymi już analogicznymi problemami, o których mowa w interpelacji posła Marka Matuszewskiego, wystąpiło do Komisji Nadzoru Finansowego o podjęcie działań nadzorczych dotyczących prawidłowości realizacji zajęć rachunków bankowych pod kątem przestrzegania przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgłoszone do komisji problemy dotyczyły m.in. blokowania środków pieniężnych znajdujących się na rachunku bankowym ponad kwotę wskazaną przez organ egzekucyjny w zawiadomieniu o zajęciu, blokowanie wszystkich rachunków bankowych zobowiązanego mimo wskazania przez organ w zawiadomieniu o zajęciu jednego rachunku bądź braku możliwości automatycznego korzystania z usług bankowych przez zobowiązanego po zrealizowaniu zajęcia rachunku bankowego. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego wystosował na początku stycznia 2014 r. zapytanie do wybranej grupy banków w celu zdiagnozowania, jakie problemy związane z realizacją egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego bądź interpretacją przepisów prawa w tym obszarze identyfikują banki. Analiza otrzymanych informacji będzie determinowała dalsze działania organu nadzoru w sprawie.

Dodatkowo pragnę poinformować, że toczą się prace legislacyjne nad projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Założenia do projektu zmian przedmiotowych ustaw zostały opracowane przez ministra sprawiedliwości i przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 27 listopada 2012 r. W projekcie tym przewidywana jest m.in. nowelizacja art. 54 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe poprzez przyjęcie, iż wolnymi od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego w każdym miesiącu kalendarzowym, w którym obowiązuje zajęcie, są środki pieniężne do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę przysługującego pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy. Procedowana zmiana przewiduje odnawialność kwoty wolnej od zajęcia w określonym w nowelizacji wymiarze. Jednocześnie Ministerstwo Finansów przedstawiło propozycję objęcia stałym nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego zgodności działalności banków z przepisami m.in. ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zakresie, w jakim określa ona obowiązki banków.