SPS-023-26082/14 - Nadzór nad biurami usług płatniczych - perspektywy zmian.

W pierwszej kolejności pragnę wskazać, iż planowane w projekcie założeń do projektu ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym zmiany dotyczące działalności biur usług płatniczych nie zmierzają do pozbawienia działalności biur usług płatniczych kontroli ze strony organów państwa.

Przedłożone zmiany mają na celu zmianę modelu nadzoru sprawowanego nad tymi podmiotami poprzez odejście od nadzoru sprawowanego na podstawie ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1149, z późn. zm.) na korzyść kontroli sprawowanej w oparciu o przepisy dotyczące działalności regulowanej zawarte w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.). Zmiany te mają na celu dostosowanie instrumentów prawnych posiadanych przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) do charakteru i zakresu działalności prowadzonej przez biura usług płatniczych. Zaproponowane zmiany nie oznaczają natomiast pozostawienia działalności biur usług płatniczych poza jakąkolwiek kontrolą.

Wspomniany projekt założeń zakłada rezygnację z instrumentów nadzorczych przewidzianych aktualnie w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175, z późn. zm., dalej jako u.u.p.), a adekwatnych dla działalności związanej z ryzykiem systemowym, które jest charakterystyczne dla działalności dużych podmiotów rynku finansowego, i niewykorzystywanych do tej pory przez nadzorcę wobec biur usług płatniczych. Jednocześnie projekt zakłada umożliwienie KNF wykreślania z rejestru tych biur usług płatniczych, które dopuszczają się rażącego naruszenia warunków działalności. Propozycja ta jest odpowiedzią na wskazywaną przez KNF potrzebę zmian w tym zakresie wynikającą z dotychczasowej praktyki nadzorczej nad tymi podmiotami.

Dodatkowo projekt przewiduje wprowadzenie obowiązku informowania przez biura usług płatniczych użytkowników o posiadanej umowie ubezpieczenia lub gwarancji, co przyczynić się ma do większej świadomości użytkowników w zakresie bezpieczeństwa środków pieniężnych przeznaczonych na wykonanie transakcji płatniczych. Przewiduje się natomiast nową formę zabezpieczania środków pieniężnych użytkowników, do której stosowania zobowiązane byłyby biura nieposiadające stosownej umowy ubezpieczenia lub gwarancji. Proponuje się zobowiązanie takich biur do stosowania określonych zasad postępowania ze środkami pieniężnymi przeznaczonymi na wykonanie transakcji płatniczej, a polegających m.in. na zasadzie niełączenia tych środków ze środkami posiadanymi z innego tytułu oraz na obowiązku ich przekazania na rachunek bankowy w przypadku nieprzekazania ich kolejnemu dostawcy w dniu następującym po dniu ich przekazania przez użytkownika. Może mieć to szczególne znaczenie w przypadku hybrydowych biur usług płatniczych, tj. prowadzących poza działalnością w zakresie usług płatniczych również inną działalność gospodarczą. Stosowanie się przez te podmioty do ww. zasad pozwoli uniknąć negatywnego wpływu innej działalności gospodarczej na działalność w zakresie usług płatniczych, a w efekcie wpłynąć powinno na większe bezpieczeństwo środków pieniężnych użytkowników.

Ponadto należy wskazać, że działalność biur usług płatniczych pozostaje działalnością regulowaną, a za wykonywanie jej przez podmioty nieposiadające wpisu do rejestru biur usług płatniczych grozi sankcja karna w postaci grzywny do 5 000 000 zł lub kary pozbawienia wolności do lat 2 (art. 150 ust. 1 u.u.p.). Ponadto osoba zarządzająca biurem usług płatniczych nie może być prawomocnie skazana za przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, a także przestępstwo, o którym mowa w art. 165a Kodeksu karnego, lub przestępstwo skarbowe.

Ministerstwo Finansów pragnie także wskazać, że omawiany projekt założeń i przedstawiona zmiana modelu kontroli działalności w charakterze biura usług płatniczych ma na celu obniżenie kosztów prowadzenia tej działalności. Większość podmiotów prowadzących ten rodzaj działalności to bowiem drobni przedsiębiorcy, głównie osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Działają oni przeważnie lokalnie, na małą skalę, średnia miesięczna wartość transakcji płatniczych wykonywanych przez przeciętne biuro wynosi ok. 430 000 zł, co stanowi zaledwie 20% ustawowego limitu maksymalnego wynikającego z art. 118 ust. 3 u.u.p. (tekst jedn.: 500 000 euro). Zakłada się zmianę modelu pobierania opłat oraz obniżenie kosztów nadzoru ponoszonych przez biura usług płatniczych, co uchronić ma te podmioty przed koniecznością likwidacji tej niskomarżowej działalności. Proponowane zmiany powinny wpłynąć pozytywnie na dalsze funkcjonowanie biur usług płatniczych na rynku polskim, dzięki czemu osoby korzystające z usług biur usług płatniczych - przeważnie nieposiadające rachunków bankowych - nie będą zmuszone do szukania innych, najczęściej droższych pośredników w dokonywaniu płatności.