SPS-023-27190/14 - Stanowisko MPiPS w sprawie rozwiązania stosunku pracy z ojcem zamierzającym skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego

W interpelacji zwrócono uwagę, iż w obecnym stanie prawnym szczególna ochrona stosunku pracy dotyczy tylko pracowników korzystających z płatnych urlopów związanych z urodzeniem dziecka, natomiast ochrona ta nie przysługuje pracownikowi w okresie od dnia złożenia wniosku o taki urlop do dnia jego rozpoczęcia.

W obecnym stanie prawnym istnieją dwie drogi wnioskowania o płatne urlopy związane z wykonywaniem funkcji rodzicielskiej.

Zgodnie z art. 179¹ Kodeksu pracy pracownica, nie później niż 14 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze (6 lub 8 tygodni), a bezpośrednio po takim urlopie - urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (26 tygodni). Jednocześnie przepisy Kodeksu pracy (art. 179²-179⁵) przewidują możliwość dzielenia się wymienionymi urlopami na podstawie wniosków składanych pracodawcy, w tym wniosku o udzielenie całości lub części dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo całości lub części urlopu rodzicielskiego, w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z poszczególnych urlopów.

Uprzejmie informuję, że istnieje możliwość wnioskowania o poszczególne płatne urlopy związane z pełnieniem funkcji rodzicielskiej na podstawie odrębnych wniosków, po wykorzystaniu pełnego wymiaru urlopu macierzyńskiego, niezależnie od tego, czy rodzice dziecka dzielą się tym uprawnieniem, czy z urlopu korzysta tylko pracownica - matka dziecka, zgodnie z przepisami art. 182¹ § 3 i art. 182^1a § 4 Kodeksu pracy dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek o urlop złożony przez pracownika w ustawowym terminie. Jednocześnie nie ma przeszkód prawnych, aby wnioski o wyżej wymienione urlopy były złożone wcześniej, np. na miesiąc przed planowanym rozpoczęciem urlopu rodzicielskiego.

W praktyce mogą wystąpić dwa rodzaje sytuacji związanych z omawianą kwestią. W pierwszym przypadku, jeżeli pracodawca wypowie pracownikowi umowę o pracę po złożeniu wniosku o dodatkowy urlop macierzyński lub urlop rodzicielski z dużym wyprzedzeniem, a pracownik ma krótki okres wypowiedzenia (np. dwutygodniowy przy zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę na czas określony lub dwutygodniowy przy krótkim stażu pracy w razie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony), to stosunek pracy rozwiąże się przed rozpoczęciem takiego urlopu.

W drugiej sytuacji, jeżeli do rozwiązania stosunku pracy doszłoby już w trakcie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, to wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę jest skuteczne, ale narusza przepisy o szczególnej ochronie stosunku pracy w okresie korzystania z takich urlopów.

Uprzejmie wyjaśniam, że pracownik w omawianych wyżej przypadkach może kwestionować przed sądem pracy zasadność wypowiedzenia umowy o pracę, podnosząc zarzut dyskryminacji ze względu na korzystanie z uprawnień rodzicielskich oraz dodatkowo zarzut naruszenia przez pracodawcę zasad współżycia społecznego i korzystania ze swojego prawa w sposób sprzeczny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.

Jednocześnie pragnę poinformować, iż możliwe jest rozważenie wprowadzenia zmian w przepisach Kodeksu pracy w zakresie płatnych urlopów związanych z rodzicielstwem na wzór regulacji dotyczących urlopu wychowawczego, aby szczególna ochrona stosunku pracy przysługiwała pracownikowi, poczynając od dnia złożenia wniosku o dodatkowy urlop macierzyński lub urlop rodzicielski, do dnia zakończenia takiego urlopu. Pragnę jednak zwrócić uwagę, że termin na złożenie wniosku o urlop wychowawczy jest sztywny; taki wniosek należy bowiem złożyć z dwutygodniowym wyprzedzeniem. Oznacza to zatem, że szczególna ochrona stosunku pracy obejmuje okres dwóch tygodni poprzedzający rozpoczęcie korzystania z urlopu wychowawczego. Natomiast terminy dotyczące złożenia wniosku o dodatkowy urlop macierzyński i urlop rodzicielski określono jako minimalne, co w praktyce oznacza, że uprawniony pracownik może złożyć taki wniosek z dużym wyprzedzeniem.

Rozważając kwestię podniesioną w interpelacji, pragnę również zwrócić uwagę, że w obecnym stanie prawnym nie tylko pracownik - ojciec dziecka, ale także pracownica - matka dziecka nie jest objęta ochroną stosunku pracy w okresie od dnia złożenia wniosku o dodatkowy urlop macierzyński (lub jego część) albo o urlop rodzicielski (lub jego część) do dnia rozpoczęcia korzystania z takich urlopów (lub ich części). Zatem ewentualne zmiany w przepisach Kodeksu pracy objęłyby pracownicę - matkę dziecka, jak i pracownika - ojca dziecka uprawnionych do płatnych urlopów związanych z urodzeniem dziecka.