SPS-023-487-08 - Ustalanie kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.

W związku z interpelacją Pana Posła Stanisława Steca z dnia 31 grudnia 2007 r., przesłaną pismem Nr SPS-023-487-08, w sprawie kryteriów dochodowych określonych w ustawie o pomocy społecznej uprzejmie odpowiadam.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.) kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyniku badań progu interwencji socjalnej.

Badania progu interwencji socjalnej dokonuje Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w oparciu o rozporządzenie ministra polityki społecznej z dnia 7 października 2005 r. w sprawie progu interwencji socjalnej (Dz. U. z 2005 r. Nr 211, poz. 1762). Zgodnie z powyższym rozporządzeniem próg interwencji socjalnej jest ustalany w oparciu o koszyk dóbr i usług opracowany na podstawie minimalnych norm spożycia, minimalnych okresów użytkowania dóbr oraz minimalnego zakresu korzystania z usług, wyrażony wartościami cen rynkowych w przyjętym okresie badawczym, a następnie korygowany o rzeczywiste zachowania konsumpcyjne wybranych typów gospodarstw domowych o niskich dochodach. Natomiast zakres potrzeb niezbędnych do egzystencji branych pod uwagę przy ustalaniu progu interwencji socjalnej obejmuje wydatki na żywność, mieszkanie, odzież i obuwie, edukację, ochronę zdrowia i higienę, transport i łączność, kulturę, sport i wypoczynek. Minimalny zakres wydatków, o których mowa, powinien zapewnić zaspokojenie potrzeb niezbędnych do egzystencji osoby lub rodziny. Wyniki badań progu interwencji socjalnej są przekazywane ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego do dnia 15 lutego r., w którym przeprowadza się weryfikację.

W roku, w którym przeprowadza się weryfikację kwot kryteriów dochodowych, Rada Ministrów do dnia 15 maja przedstawia Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych propozycję kwot kryteriów dochodowych, informację o realizacji świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej za okres od poprzedniej weryfikacji obejmującą liczbę świadczeniobiorców, liczbę świadczeń i ogólną kwotę wydatków na świadczenia. Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych uzgadnia kryteria dochodowe w terminie do dnia 15 czerwca danego roku kalendarzowego. W przypadku gdy komisja nie uzgodni w przewidzianym terminie kryteriów dochodowych, Rada Ministrów ustala, nie niższe niż w przedstawionej propozycji, kryteria dochodowe.

Niezależnie od opisanej powyżej procedury weryfikacji kryteriów dochodowych minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego przedkłada corocznie do dnia 15 kwietnia Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych informację o wysokości minimum egzystencji ustalonego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Jeśli w danym r. kalendarzowym kwota kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej i kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie będzie równa lub niższa niż minimum egzystencji, Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych może wystąpić do Rady Ministrów z wnioskiem o zweryfikowanie kwot kryteriów dochodowych.

Ostatnia weryfikacja kryteriów dochodowych nastąpiła w dniu 1 października 2006 r. i została ogłoszona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2006 r. Nr 135, poz. 950). Od dnia 1 października 2006 r. zweryfikowane kwoty kryteriów wynoszą:

Od 1 października 2006 r. podwyższona została również maksymalna kwota zasiłku stałego i wynosi ona 444 zł (wcześniej wynosiła 418 zł).

Jeżeli w roku bieżącym kwota kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej i kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie będzie równa lub niższa niż minimum egzystencji, a Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych wystąpi do Rady Ministrów z wnioskiem o zweryfikowanie kwot kryteriów dochodowych, podjęte zostaną stosowne działania w celu weryfikacji kwot kryterium.

Jednocześnie pragnę poinformować, że od 1 stycznia br. wzrosła minimalna wysokość zasiłku okresowego, który jest przyznawany w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Wypłata zasiłku okresowego jest zadaniem własnym gminy, dofinansowywanym z budżetu państwa. Świadczenie to stanowi różnicę między posiadanym dochodem a przyjętym kryterium uprawniającym do świadczeń z pomocy społecznej, przy czym ustalona została minimalna gwarantowana wysokość tego świadczenia. Obecnie nie może być ona niższa niż 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, a w przypadku rodziny kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny. Dla porównania w roku 2005 minimalna wysokość zasiłku okresowego wynosiła w przypadku osoby samotnie gospodarującej 30% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, natomiast w przypadku rodziny 20% różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem rodziny, zaś w latach 2006-2007 odpowiednio 35% i 25%.

W związku z podwyższeniem minimalnej gwarantowanej wysokości tego świadczenia zdarza się (zwłaszcza w przypadku wieloosobowych gospodarstw domowych), że zasiłki okresowe są przyznawane w kwotach sięgających nawet 1.400 zł miesięcznie. Taka sytuacja w opinii wielu kierowników ośrodków pomocy społecznej demotywuje rodziny do podejmowania działań na rzecz przezwyciężenia ich trudnej sytuacji życiowej i usamodzielnienia, a tym samym uniemożliwia prowadzenie efektywnej pracy socjalnej z rodziną. Dlatego też do tutejszego resortu kierowane są wnioski o rozważenie zmniejszenia gwarantowanej minimalnej wysokości przedmiotowego zasiłku, co jednocześnie nie stanowiłoby przeszkody w przyznawaniu zasiłków wyższych, w zależności od sytuacji i indywidualnych potrzeb rodziny.

Ponadto należy zauważyć, że w systemie pomocy społecznej przewidziane są również świadczenia, które przyznawane są bez względu na posiadany dochód, np. praca socjalna, poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa. Poza tym w przypadkach nieprzewidzianych literą ustawy, uzasadniających przyznanie pomocy społecznej, rodzinie o dochodach przekraczających kryteria dochodowe może być przyznany specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej kryterium dochodowego rodziny, który nie podlega zwrotowi. Może też być przyznany zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową. W uzasadnionych przypadkach ośrodek pomocy społecznej może odstąpić od żądania zwrotu udzielonej pomocy. Dodatkowo przy przyznawaniu pomocy z programu rządowego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" stosuje się podwyższone kryterium, które stanowi 150% kwot kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej, czyli 715,50 zł w przypadku osoby samotnie gospodarującej i 526,50 w przypadku osoby w rodzinie.

Minister

Jolanta Fedak