SPS-024-3389/13 - Zagospodarowanie odpadów komunalnych przez gminy

_{Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska - z upoważnienia ministra - na zapytanie nr 3389 w sprawie zagospodarowania odpadów komunalnych przez gminy.}

Zgodnie z art. 6d ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. poz. 391, z późn. zm.) wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów. Gmina dokonuje więc wyboru, czy zorganizować przetarg na odbieranie czy na odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych, przy czym użyte w ustawie określenie "przetarg" oznacza konieczność wyboru przetargu nieograniczonego lub ograniczonego zgodnie z wymaganiami określonymi w ustawie - Prawo zamówień publicznych.

Jeżeli chodzi o jednostki gminne, to tylko spółki z udziałem gminy mogą odbierać odpady komunalne od właścicieli nieruchomości na zlecenie gminy i to pod warunkiem, że zostały wybrane w drodze przetargu. Z przepisów tych jednoznacznie wynika, że odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości może być przez gminę zlecone spółce z udziałem gminy, lecz tylko wtedy, gdy spółka ta została wybrana w drodze przetargu. Celem tych przepisów jest zapewnienie, że przedsiębiorcy działający na rynku odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości przed wejściem w życie ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw będą mogli po przejęciu przez gminy obowiązku odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości nadal starać się o zamówienia na odbiór odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości na równych zasadach na konkurencyjnym rynku, który zapewnią organizowane przez gminy przetargi. Nie bez znaczenia jest również fakt zapewnienia ochrony właścicieli nieruchomości przed zawyżaniem kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi przez gminne jednostki działające na rynku monopolistycznym.

W sytuacji gdy gmina zdecyduje się na zorganizowanie przetargu jedynie na odbieranie odpadów komunalnych, wówczas podmiot odbierający będzie odbierał odpady komunalne i przewoził je do instalacji wskazanych przez gminę. W przypadku gdy gmina posiada własną instalację zakwalifikowaną jako regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych, wówczas w specyfikacji istotnych warunków zamówienia wskazuje odbierającemu odpady komunalne tę instalację. W umowie może być określony sposób dokumentowania wykonania tego obowiązku. W przypadku posiadania przez gminę instalacji wskazanej jako zastępcza instalacja do obsługi regionu, wówczas odpady komunalne mogą być do niej przekazywane, gdy jedynie nie jest możliwe przekazanie odpadów do instalacji regionalnej. Natomiast jeśli gmina nie posiada własnej instalacji i na terenie regionu jest kilka instalacji, powinna ją wyłonić w trybie art. 3a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

W przypadku przetargu na odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych gmina nie wskazuje takich instalacji w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, wyłoniony w drodze przetargu, sam decyduje, do której instalacji przekaże odpady, a więc zarówno zmieszane odpady komunalne, odpady zielone oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania, jak i odpady komunalne odbierane selektywnie.

Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, jeżeli gmina w chwili wejścia w życie ustawy posiadała własną regionalną instalację zarządzaną przez zakład budżetowy lub rozpoczęła jego budowę, nie ma obowiązku ogłaszania przetargu na utrzymanie i eksploatację swojej instalacji, może ją wykonać i eksploatować w sposób wskazany w ustawie o gospodarce komunalnej. Gmina będzie mogła powołać własną jednostkę organizacyjną do budowy, utrzymania lub eksploatacji regionalnej instalacji dopiero wówczas, gdy zastosowana przez gminę procedura wyłonienia wykonawcy w trybie określonym w art. 3a ust. 1 pkt 1-3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zakończy się negatywnie. Przepisy ustawy dają więc pierwszeństwo podmiotom prywatnym, co miało na celu zapewnienie, że będą mogły nadal starać się o zamówienia na ww. zadanie na konkurencyjnym rynku.

Przedstawione powyżej rozwiązania nie są również sprzeczne z ustawą o zamówieniach publicznych, ponieważ w przypadku gdy regionalna instalacja przetwarzania odpadów jest własnością gminy, nie dochodzi do powstania zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym, czyli de facto wykonywanie zadań użyteczności publicznej za pośrednictwem instalacji następuje w ramach jednej osobowości prawnej.

Ponadto należy pamiętać o art. 9e ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z którym niezależnie od rodzaju przetargu stosowanego przez gminę podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest zawsze zobowiązany do:

Reasumując, w opinii Ministerstwa Środowiska ustawa zapewnia konkurencyjność zarówno w sferze odbierania, jak i zagospodarowania odpadów komunalnych.