SPS-024-4897/13 - Akty wykonawcze do ustawy - Prawo energetyczne

_{Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej - z upoważnienia ministra - na zapytanie nr 4897 w sprawie aktów wykonawczych do ustawy - Prawo energetyczne.}

Na wstępie pragnę poinformować, iż artykuł 18 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059, z późn. zm.) w obowiązującym dziś brzmieniu powstał w wyniku wprowadzenia zmian do przedmiotowej ustawy przez ustawę z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 z późn. zm.). Artykuł 61 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego rozszerzył obowiązek finansowania oświetlenia dróg publicznych przez gminy z dróg będących własnością gminy do wszystkich dróg znajdujących się na terenie gminy z wyłączeniem autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych. W poprzednim stanie prawnym finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg także należało do zadań własnych gmin, ale jedynie w odniesieniu do tych dróg, które znajdowały się na terenie gminy i których gmina była zarządcą. Oświetlenie dróg niebędących w zarządzie gminy finansowane było z budżetu państwa. Rozszerzenie obowiązku finansowania przez gminy oświetlenia ulicznego o wszystkie drogi znajdujące się na terytorium gminy, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu ustawy z dnia 16 lipca 2002 r. o autostradach płatnych (Dz. U. Nr 121, poz. 1034 z późn. zm.), wynikało z przeprowadzanej w tym czasie reformy systemu finansów samorządu terytorialnego, której celami miały być: zmiana warunków funkcjonowania samorządów terytorialnych, decentralizacja funkcji państwa oraz przeniesienie części dochodów państwa do samorządów.

Nałożenie na gminy dodatkowego obowiązku, jakim jest finansowanie oświetlenia ulicznego wszystkich dróg znajdujących się na terenie gminy, z wyłączeniem autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych, wiązało się z przekazaniem gminom dodatkowych dochodów między innymi na ten cel. Przepisy ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego zwiększyły udział jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych z 5% do 6,71%, natomiast od osób fizycznych z 27,6% do 39,34%. Podkreślenia wymaga fakt, iż w przedmiotowej sprawie zajął stanowisko Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 31 maja 2005 r., w którym uznał, iż zmiany prawne dotyczące rozszerzenia obowiązku finansowania oświetlenia dróg publicznych przez gminy są zgodne z postanowieniami Konstytucji RP.

W kwestii braku wpływu ze strony władz administracji samorządowej na rozwiązania projektowe oraz kształt realizowanych inwestycji drogowych, informujemy, iż w myśl art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2005 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.) organ odpowiedzialny za wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, która jest niezbędnym dokumentem w procesie realizacji inwestycji, zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu, w ramach którego przeprowadza ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Ponadto w myśl dobrych praktyk zarządca drogi, którym w przypadku dróg krajowych jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, może przeprowadzić konsultacje społeczne już w fazie opracowywania studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego, a indywidualne konsultacje z podmiotami trzecimi odbywają się często jeszcze w fazie opracowywania projektu, przy czym należy podkreślić, że takie praktyki leżą jedynie w gestii zarządcy drogi i nie są na niego nakładane przepisami prawa. Nie można zatem stwierdzić, iż władze samorządowe nie mogą mieć wpływu na kształt i rozwiązania projektowe przyszłych inwestycji drogowych. Należy również pamiętać, iż obowiązujące przepisy nie nakładają na zarządców dróg obowiązku informowania o zastosowanych rozwiązaniach technicznych infrastruktury oświetleniowej.

Natomiast właściwą praktyką powinna być wymiana informacji pomiędzy zainteresowanymi organami, tj. zarządcą drogi i gminą w zakresie przekazywanego oświetlenia dróg, dlatego też, mając na uwadze dobro samorządów, ówczesne Ministerstwo Infrastruktury wystosowało 6 czerwca 2011 r. pismo do generalnego dyrektora dróg krajowych i autostrad w sprawie konieczności podjęcia współpracy z samorządami w zakresie obowiązku informowania o zastosowanych rozwiązaniach technicznych infrastruktury oświetleniowej, a także o informowaniu z wyprzedzeniem o przekazaniu ww. infrastruktury.

Należy zaznaczyć, że oświetlenie dróg publicznych, w tym krajowych, w przeważającej większości służy mieszkańcom gminy i taka była intencja obecnie obowiązujących regulacji prawnych. W przypadku ewentualnego przekazania finansowania oświetlenia dróg krajowych GDDKiA jako zarządcy dróg krajowych wielce problematyczne byłoby, zwłaszcza w miastach, oddzielenie urządzeń stanowiących oświetlenie drogi od urządzeń, które nie są związane z użytkowaniem drogi, a służą mieszkańcom gminy.

Ponadto należy stwierdzić, iż wiązałoby się to z koniecznością przesunięcia środków finansowych z budżetów gmin do budżetu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. W przypadku braku dodatkowych środków z budżetu państwa nałożenie na GDDKiA nowego zadania wiązałoby się z koniecznością zmniejszenia już zaplanowanych środków np. na inwestycje, remonty czy utrzymanie dróg krajowych, a zatem wydłużeniem procesów inwestycyjnych. Konieczne byłoby zapewnienie w budżecie państwa ok. 100 mln zł dla GDDKiA na oświetlenie dróg krajowych.

Ponadto wyjaśniam, iż właściwym adresatem w sprawie zmiany ustawy - Prawo energetyczne jest minister gospodarki. Aktualnie w Ministerstwie Gospodarki prowadzone są prace legislacyjne nad nową ustawą - Prawo energetyczne.