Bełczącki Robert Marek, Badanie immunitetu parlamentarnego z urzędu

Badanie immunitetu parlamentarnego z urzędu

1. W ramach procesu cywilnego wystąpić może kwestia odpowiedzialności posła lub senatora za działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu, będącą jednocześnie bezprawnym zachowaniem naruszającym prawa osób trzecich. Wówczas stosownie do art. 105 ust. 1 i art. 108 Konstytucji RP oraz art. 6a ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora parlamentarzysta może ponosić odpowiedzialność sądową wobec osoby trzeciej jedynie za zgodą Sejmu lub Senatu.

2. W takim wypadku brak zgody Sejmu lub Senatu na wszczęcie i prowadzenie procesu cywilnego przeciwko posłowi lub senatorowi oznacza, że poseł lub senator korzysta w tym zakresie z immunitetu formalnego, który w odróżnieniu od immunitetu materialnego nie wyłącza w ogóle odpowiedzialności za określony czyn, a jedynie czasowo uniemożliwia jej realizację na drodze sądowej.

3. Szerzej na temat immunitetu parlamentarnego w procesie cywilnym - T. Wiśniewski, Immunitet parlamentarny z punktu widzenia przepisów Kodeksu postępowania cywilnoprawnego, w: Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011, LexisNexis, s. 717 i nast.

4. Chociaż jeszcze przed wszczęciem postępowania powód może uznać, że w sprawie pozwany objęty będzie działaniem immunitetu parlamentarnego, to jednak zgodnie z art. 7b ust. 2 i ust. 5 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora powód może wystąpić do Sejmu albo Senatu o zgodę na pociągnięcie posła albo senatora do odpowiedzialności sądowej dopiero po wniesieniu sprawy do sądu, co w postępowaniu cywilnym oznacza stan zawisłości sprawy przed sądem wynikły z doręczenia odpisu pozwu pozwanemu.

5. Z tego względu przewodniczący, pomimo wątpliwości związanych z przysługującym pozwanemu immunitetem parlamentarnym, powziętych na podstawie treści pozwu, powinien wydać zarządzenie o doręczeniu odpisu pozwu pozwanemu.

Ocena dokonana na wstępnym etapie sprawy nie wiąże sądu pierwszej instancji na dalszym etapie i nie zwalnia go od zbadania kwestii związanych z immunitetem pozwanego stosownie do okoliczności sprawy. Wynika to z art. 202 k.p.c., który nakazuje, aby sąd w każdym stanie sprawy z urzędu brał pod rozwagę okoliczności uzasadniające odrzucenie pozwu.