Musiał Krzysztof J., Dopuszczalność zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego

Dopuszczalność zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego

Procedura dotyczy dopuszczalności zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego i trybu jego realizacji.

Wyrazem szczególnej ochrony prawnej wykonania zobowiązań podatkowych jest możliwość ich zabezpieczenia na majątku podatnika, a w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim - także na majątku wspólnym, przed terminem ich płatności, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostaną one wykonane, w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymaganych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję. Powyższe okoliczności uzasadniają również dokonanie zabezpieczenia w toku postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej.

Wystąpienie już jednej z omawianych przesłanek uzasadnia obawę, że zobowiązanie nie zostanie wykonane. Pierwsza z określonych w art. 33 § 1 ustawy z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2018 r. poz.800 ze zm.) - dalej o.p., szczegółowych przesłanek zastosowania zabezpieczenia to sytuacja, gdy ma miejsce trwałe niepłacenie przez podatnika obciążających go zobowiązań przez dłuższy okres czasu i dotyczy to wszystkich jego zobowiązań, a nie tylko jednego, konkretnego zobowiązania. Uzasadniona obawa niezapłacenia podatku przez podatnika występuje także w sytuacji, gdy podatnik od co najmniej kilku miesięcy nie płaci zobowiązań publicznoprawnych. W przypadku drugiej przesłanki dokonania zabezpieczenia - dokonywania czynności polegających na zbywaniu majątku, które udaremnić mogą egzekucję - organ musi wykazać, że dokonywane czynności nie stanowią normalnego przejawu prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej (C. Kosikowski, L. Etel, R. Dowgier, P. Pietrasz, S. Presnarowicz, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2007, s. 229).

Zgodnie z wyrokiem NSA z 11.09.2014 r., I FSK 1423/2013, „dla uzasadnienia obawy niewykonania zobowiązania podatkowego po myśli art. 33 o.p. wystarczy samo stwierdzenie, że podatnik, z uwagi na stan majątkowy, nawet przy dołożeniu maksimum dobrej woli, nie będzie w stanie uiścić należnego podatku. Oznacza to, że dla prawidłowości zastosowania instytucji zabezpieczenia określonej w tym przepisie, nie jest konieczne wykazanie, że „podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym”, gdyż jest to jeden, z przykładowo wskazanych w tym przepisie warunków, lecz nie niezbędny do orzeczenia o tym zabezpieczeniu".

Celem postępowania w sprawie zabezpieczenia, które przebiega przed postępowaniem egzekucyjnym, jest ustalenie istnienia prawnych przesłanek zabezpieczenia oraz ustalenie przybliżonej wysokości zobowiązania podatkowego. Przesłanką zabezpieczenia jest w każdym przypadku uzasadniona obawa niewykonania zobowiązania podatkowego. Musi ona zostać wskazana przez organ podatkowy w każdym indywidualnym przypadku, z uwzględnieniem sytuacji finansowej podatnika.

W zakresie prowadzenia postępowania zabezpieczającego zauważyć można szereg odstępstw od zasad ogólnego postępowania jurysdykcyjnego. Przykładowo, dla celów ustalenia wysokości zabezpieczenia nie przeprowadza się pełnego postępowania dowodowego. Wystarczające są takie dowody, które pozwalają ustalić przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego (wyrok WSA z 3.03.2009 r., I SA/Go 20/09).

W toku postępowania zabezpieczającego organ podatkowy rozstrzyga o konieczności dokonania zabezpieczenia wykonania zobowiązań podatkowych w odniesieniu do 2 rodzajów należności:

– zobowiązań podatkowych przed upływem terminu ich płatności (art. 33 § 1 o.p.),

– zobowiązań przed wydaniem decyzji ustalającej wysokość zobowiązania, decyzji określającej wysokość zobowiązania i decyzji określającej zwrot podatku (art. 33 § 2 o.p.).