Musiał Krzysztof J., Nadpłata podatku

Nadpłata podatku

Procedura przedstawia pojęcie nadpłaty, moment jej powstania, podmioty uprawnione do określenia jej wysokości oraz zasady oprocentowania.

Nadpłata powstaje, gdy świadczenie podatkowe w ogóle nie powinno mieć miejsca lub też gdy świadczenie dłużnika podatkowego jest wyższe niż powinno to wynikać z treści obowiązującego prawa. Nadpłatą więc, zgodnie z art. 72 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.) - dalej o.p., będzie zarówno kwota podatku nadpłaconego, jak i nienależnie zapłaconego, a także kwota podatku nienależnie pobranego przez płatnika lub pobranego przez niego w kwocie wyższej od należnej. Stosownie do art. 72 § 1a o.p., na równi z nadpłatą traktuje się kwotę stanowiącą różnicę określoną zgodnie z art. 27f ust. 8-10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., wykazaną w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 u.p.d.o.f., lub wynikającą z decyzji. W każdym przypadku nadpłaty podatkowej wierzyciel podatkowy otrzymuje świadczenie podatkowe bezpodstawnie.

W przepisach ordynacji podatkowej dokonuje się rozróżnienia zdarzeń, od momentu zaistnienia których powstaje nadpłata. Przepisy art. 73 o.p. określają 2 równorzędne momenty powstania nadpłaty, w zależności od zdarzenia ją powodującego. Regulacja zawarta w art. 74 o.p. określa natomiast przypadek powstania nadpłaty na skutek wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny lub wydania orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W przypadkach określonych w art. 73 § 2 o.p. (zeznanie roczne - dla podatników podatku dochodowego; deklaracja podatku akcyzowego - dla podatników podatku akcyzowego; deklaracja o wpłatach z zysku za rok obrotowy - dla jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych; momentem powstania nadpłaty jest dzień złożenia (skorygowania) zeznania lub deklaracji. Nadpłata powstaje w tych przypadkach nie z dniem dokonania wpłaty kwoty nienależnej lub w wysokości wyższej od należnej. We wszystkich innych niż wymienione wyżej przypadkach nadpłata powstaje w dniu dokonania zapłaty (pobrania przez płatnika).Ustalenie, czy dokonana wpłata jest nadpłatą w rozumieniu komentowanego przepisu ma duże znaczenie praktyczne. Nadpłaty bowiem powinny być określane i zwracane w trybie przepisów o.p. Inne natomiast świadczenia nienależnie uiszczone na rzecz organu podatkowego powinny być zwracane zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów prawa cywilnego (wyrok SN z dnia 22 października 1998 r., III RN 69/98).

W przepisach o.p. dokonuje się rozróżnienia zdarzeń, od momentu zaistnienia, których powstaje nadpłata. Przepisy art. 73 o.p. określają 2 równorzędne momenty powstania nadpłaty, w zależności od zdarzenia ją powodującego. Regulacja zawarta w art. 74 o.p. określa natomiast przypadek powstania nadpłaty na skutek wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny lub wydania orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Zasadą jest oprocentowanie powstałej nadpłaty. Zasady oprocentowania uzależnione są od tego, po stronie którego podmiotu (podatnika, płatnika, organu podatkowego) leżą przyczyny powstania nadpłaty. Odsetki, jako forma rekompensaty, dotyczą nadpłat powstałych w wyniku uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności decyzji wydanej przez organ podatkowy. Oprocentowanie naliczane jest wówczas od dnia powstania nadpłaty.

Natomiast w wypadkach, w których podatnik sam przyczynił się do powstania nadpłaty, podlega ona oprocentowaniu tylko wtedy, gdy nie została ona zwrócona w terminie. Odsetki naliczane są wówczas odpowiednio od dnia powstania nadpłaty, złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty, wydania decyzji o uchyleniu lub zmianie decyzji. Oprocentowaniu nie podlegają nadpłaty, których wysokość nie przekracza wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym.