Kędziora Robert, Następstwo procesowe w przypadku zbycia prawa przez stronę

Następstwo procesowe w przypadku zbycia prawa przez stronę

Określona w art. 30 § 4 k.p.a. instytucja sukcesji procesowej może stanowić konsekwencję zarówno sukcesji uniwersalnej (śmierć strony), jak i syngularnej (zbycie prawa). Przedmiotem niniejszego modułu jest problematyka następstwa procesowego w przypadku zbycia prawa. W efekcie zbycia prawa następuje zmiana podmiotowa w prowadzonym postępowaniu, polegająca na utracie statusu strony przez zbywcę prawa oraz uzyskaniu w to miejsce statusu strony przez nabywcę. Z pozycji organu oznacza to konieczność podjęcia dodatkowych czynności celem zapewnienia nowej stronie warunków czynnego udziału w procesie.

W trakcie postępowania administracyjnego strona może dokonać zbycia prawa. Rodzi to konieczność oceny wpływu takiego zdarzenia na sferę podmiotową procesu. Jak wynika z art. 30 § 4 k.p.a. w sprawach dotyczących praw zbywalnych w razie zbycia przez stronę prawa w toku procesu, w miejsce dotychczasowej strony wstępuje jej następca prawny (nabywca prawa). Sytuacja taka może więc zaistnieć tylko w przypadku, gdy prawo ma charakter „zbywalny”. Charakter danego prawa jako zbywalnego bądź niezbywalnego należy oceniać na podstawie jego treści określonej w przepisach prawa materialnego. Z przepisów tych wynika bowiem, czy dane prawo lub obowiązek mogą być przeniesione w drodze czynności prawnej na inną osobę, czy też przeniesienie tego prawa lub obowiązku nie jest dopuszczalne (za A. Wróblem [w:] Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U.00.98.1071), M. Jaśkowska, A. Wróbel, Lex/el. 2012, komentarz do art. 30). Zasadniczo charakter zbywalny mają cywilne prawa majątkowe. W przypadku zaś praw publicznych, ich zbywalność stanowi wyjątek, bowiem z reguły są to prawa osobiste (zob. wyrok NSA z dnia 15 lipca 1982 r., II SA 833/82, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). „Zbycie”, w rozumieniu art. 30 § 4 k.p.a., to każda czynność prawna skutkująca przeniesieniem (przejściem) prawa (por. wyroki NSA: z dnia 30 sierpnia 1984 r., SA/Lu 250/84, GAP 1986/7/44; z dnia 15 września 1992 r., IV SA 594/92, ONSA 1993, nr 3, poz. 64). Zbyciem prawa w rozumieniu powołanego przepisu będzie więc tak samo sprzedaż czy darowizna nieruchomości, jak i przeniesienie pozwolenia budowlanego na inny podmiot (art. 40 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.).

Do stwierdzenia następstwa procesowego niezbędne jest również ustalenie związku pomiędzy sprawą administracyjną, której dotyczy postępowanie, a zbytym prawem. W myśl art. 30 § 4 k.p.a. sprawa ma „dotyczyć” zbywanego prawa. Jest to z pewnością pojęcie nieostre, ale sugeruje ścisły związek pomiędzy sprawą administracyjną (prawem lub obowiązkiem) a przedmiotem zbycia. Związek ten może mieć charakter bezpośredni (np. sprawa wywłaszczenia czy przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności) lub pośredni (np. sprawa zmiany sposobu użytkowania budynku, por. wyrok NSA z dnia 24 kwietnia 2003 r., IV SA 2930/01, LEX nr 78497).