Piaskowska Olga Maria, Orzekanie o roszczeniu alternatywnym w sprawach z zakresu prawa pracy

Orzekanie o roszczeniu alternatywnym w sprawach z zakresu prawa pracy

Materialne prawo pracy przewiduje roszczenia pozostające względem siebie w alternatywie. Na przykład przy rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie pracownik może dochodzić albo przywrócenia do pracy, albo odszkodowania (art. 56 k.p.; podobnie przy wypowiedzeniu - art. 45 § 1 k.p.).

W sytuacji gdy pracownik dokonał wyboru jednego z przysługujących mu alternatywnie roszczeń, a zgłoszone roszczenie okaże się nieuzasadnione, sąd może na zasadzie art. 477¹ k.p.c. uwzględnić inne roszczenie.

Artykuł 477¹ k.p.c., de lege lata nie stanowi lex specilis w stosunku do art. 321 k.p.c., który ustanawia zasadę związania sądu żądaniem powoda, jednak stanowi złagodzenie tej zasady. Sąd stosuje art. 477¹ k.p.c. według swego dykrecjonalnego uznania.

W myśl art. 477¹ k.p.c. w sytuacji, gdy pracownik dokonał wyboru jednego z przysługujących mu alternatywnie roszczeń, a zgłoszone roszczenie okaże się nieuzasadnione, sąd może uwzględnić inne roszczenie.

Na podstawie tego przepisu dopuszczalne jest zasądzenie odszkodowania, o jakim mowa w art. 56 k.p., także wówczas, gdy pracownik żąda jedynie przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach, a uwzględnienie tego żądania - ze względu na szczególne okoliczności - jest niecelowe (por. teza IV uchwały SN z dnia 12 października 1976 r., I PZP 49/76, OSNCP 1977, nr 4, poz. 67).

Na podstawie art. 477¹ k.p.c. sąd może uwzględnić roszczenie o odszkodowanie zamiast roszczenia o przywrócenie do pracy (art. 56 k.p.) zgłoszonego przez pracownika objętego ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy z art. 32 ustawy o związkach zawodowych wówczas, gdy roszczenie to okaże się nieuzasadnione ze względu na jego sprzeczność ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa lub zasadami współżycia społecznego (art. 8 k.p.; por. uchwała SN z dnia 30 marca 1994 r., I PZP 40/93, OSNCP 1994, nr 12, poz. 230; wyrok SN z dnia 3 lutego 1995 r., I PRN 121/94, OSNAPiUS 1995, nr 13, poz. 160; uchwała SN z dnia 11 września 1996 r., I PZP 19/96, OSNAPiUS 1998, nr 6, poz. 175).

Wbrew wyraźnej woli uprawnionego pracownika nie można orzec o dopuszczeniu go do pracy (przywróceniu do pracy) w ramach stosunku pracy o takiej treści, której on nie postuluje (por. wyrok SN z dnia 10 kwietnia 1975 r., I PRN 3/75, OSNCP 1976, nr 2, poz. 36).