Stefański Ryszard A., Podjęcie czynności sprawdzających

Podjęcie czynności sprawdzających

W celu wyjaśnienia, czy są podstawy do wszczęcia śledztwa lub dochodzenia organ procesowy może żądać uzupełnienia zawiadomienia o przestępstwie lub dokonać sprawdzenia podanych w nim faktów.

Każdy może zawiadomić prokuratora lub Policję o popełnionym przestępstwie ściganym z oskarżenia publicznego (art. 304 § 1 k.p.k.) i organ, które je otrzymał - stosownie do swojej właściwości - jest obowiązany wszcząć śledztwo lub dochodzenie. Jest to możliwe tylko wówczas, gdy dane zawarte w zawiadomieniu o przestępstwie uzasadniają podejrzenie popełnienia przestępstwa (art. 303 k.p.k.).

W wypadku gdy okoliczności zawarte w zawiadomieniu o przestępstwie nie uzasadniają podejrzenia popełnienia przestępstwa, lecz nie pozwalają na wykluczenie takiej możliwości, organ postępowania przygotowawczego może zawarte w doniesieniu dane sprawdzić. Sprawdzenie polega:

a) na żądaniu uzupełnienia w wyznaczonym terminie tych danych

b) dokonaniu sprawdzenia tych faktów we własnym zakresie.

Czynność te mogą polegać w szczególności na:

1) żądaniu od zawiadamiającego przedstawienia dodatkowych dokumentów lub informacji niezbędnych dla prawidłowej oceny zdarzenia, którego dotyczy zawiadomienie;

2) żądaniu przeprowadzenia kontroli w określonym zakresie;

3) zleceniu właściwemu organowi sprawdzenia faktów zawartych w zawiadomieniu;

4) żądaniu nadesłania dokumentacji medycznej dotyczącej osoby pokrzywdzonej;

5) przesłuchaniu w charakterze świadka osoby, która złożyła pisemne zawiadomienie o przestępstwie (§ 120 Reg. prok.).

Nie może ono zmierzać do ustalenia, czy rzeczywiście zostało popełnione przestępstwo, jest to bowiem cel postępowania przygotowawczego. Czynności sprawdzające mogą być podjęte zarówno wtedy, gdy zachodzą wątpliwości, czy nastąpiło zdarzenie przestępne, jak i wtedy, gdy wątpliwości te dotyczą istnienia okoliczności wyłączającej postępowanie. Ich przeprowadzenie nie jest uzależnione od rodzaju przestępstwa, które ewentualnie może wchodzić w grę; postępowanie to może być podjęte w każdej sprawie, jeśli zachodzi potrzeba uzyskania dodatkowych informacji, umożliwiających podjęcie prawidłowej decyzji w przedmiocie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia. Postępowanie sprawdzające ma wyjaśnić, czy uzasadnione jest wszczęcie śledztwa lub dochodzenia, czy też należy odmówić wszczęcia; w efekcie tych czynności istniejących początkowo „przypuszczenie” lub „podejrzenie” może przerodzić się w „uzasadnione podejrzenie” popełnienia przestępstwa.

Organem uprawnionym do żądania uzupełnienia zawiadomienia o przestępstwie lub zarządzenia czynności sprawdzających jest organ uprawniony do wszczęcia śledztwa lub dochodzenia, tj. prokurator, Policja lub inny organ powołany do prowadzenia postępowania przygotowawczego. Prokurator może zlecić wykonanie tych czynności Policji lub innemu właściwemu organowi.

Czynności podejmowane w ramach postępowania sprawdzającego mogą być dokumentowane w formie notatek urzędowych (art. 143 § 2 k.p.k.). Wyjątkowo przewidziana jest dla nich forma protokołu, ale tylko dla przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie lub wniosku o ściganie oraz przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadamiającej o przestępstwie (art. 307 § 2 i 3). Te ostatnie są czynnościami o charakterze dowodowym.