Grzegorczyk Tomasz, Podjęcie na wniosek postępowania warunkowo umorzonego

Podjęcie na wniosek postępowania warunkowo umorzonego.

Prawomocne zakończenie sądowego postępowania karnego nie oznacza, że do kwestii wynikających z tego postępowania nie będzie można już nigdy powrócić. Przykładem tego są nadzwyczajne środki zaskarżenia oraz właśnie postępowania z Działu XII kodeksu postępowania karnego (art. 549-577 k.p.k.). Oczywiście są to wyjątkowe sytuacje uzasadnione określoną prawną koniecznością, taką jak: konsekwencja korekty orzeczenia dokonanej w trybie nadzwyczajnych środków zaskarżenia, która może uzasadniać potrzebę innych rozstrzygnięć, których wspomniana korekta nie obejmuje (tj. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie [w tej tytulacji ponownie po 15 kwietnia 2016 roku - poprzednio: odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie oraz niesłuszne stosowanie środków przymusu] - zob. Rozdział 58 kodeksu postępowania karnego); poza tym mogą to być względy humanitarne (tj. postępowanie ułaskawieniowe - zob. Rozdział 59 kodeksu postępowania karnego oraz orzekanie kary łącznej - zob. Rozdział 60 kodeksu postępowania karnego); ponadto może też to wynikać z tzw. konstrukcji prawno-materialnej orzeczenia sądu, jeżeli zakłada możliwość powrotu do postępowania z uwagi na wymogi prawa karnego materialnego (tj. podjęcie postępowania warunkowo umorzonego - zob. Rozdział 57 kodeksu postępowania karnego). Jednakże - co istotne - nie chodzi tutaj o kontrolę prawomocnego orzeczenia oraz jego modyfikację (tak jak przy środkach nadzwyczajnych), chodzi jedynie o rozstrzygnięcie kwestii dodatkowych i to bez wnikania w merytoryczne aspekty tych orzeczeń; kwestii, które wymagają określonego procedowania z uwagi na inne przepisy (zob. T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne, wyd. 8, Warszawa 2011, s. 996-997).

Oczywistą jest potrzeba kontroli wypełniania przez sprawcę nałożonych na niego obowiązków w związku z warunkowym umorzeniem postępowania (zob. art. 66-68 k.k. oraz art. 336 k.p.k., art. 339 § 1 pkt 2 k.p.k., art. 341-342 k.p.k., art. 414 k.p.k. - notabene: poza ostatnim przepisem wszystkie zostały znowelizowane z dniem 15 kwietnia 2016 roku). Procedurę kontrolną (tzn. podjęcie na wniosek albo z urzędu postępowania warunkowo umorzonego) reguluje Rozdział 57 kodeksu postępowania karnego w art. 549-551 (zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, wyd. 5, Warszawa 2008, s. 1162-1165; T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne, wyd. 8., Warszawa 2011, s. 998-1001).

Jak wiadomo obligatoryjne i fakultatywne podjęcie postępowania warunkowo umorzonego uregulowane jest w art. 68 k.k. Decyzję o obligatoryjnym podjęciu postępowania sąd podejmuje (jest do tego zobowiązany), jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany - art. 68 § 1 k.k.). Fakultatywne podjęcie przez sąd postępowania, w wyniku swobodnego uznania (art. 7 k.p.k.), nastąpić może, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełni inne niż określone w art. 68 § 1 k.k. przestępstwo, jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego, środka rekompensacyjnego lub przepadku albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody (art. 68 § 2 k.k.). Podjęcie warunkowo umorzonego postępowania ma charakter obligatoryjny, jeżeli okoliczności, o których mowa w art. 68 § 2 k.k., zaistnieją po udzieleniu sprawcy pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy (art. 68 § 2a k.k.). Zob. S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Lex 2014.

Uprawnionymi do złożenia wniosku o podjęcie postępowania warunkowo umorzonego są:

1) oskarżyciel (oskarżycielem jest tutaj nie tylko oskarżyciel publiczny, lecz również oskarżyciel posiłkowy oraz oskarżyciel prywatny; zob. S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Lex 2014),

2) pokrzywdzony (od 1998 r.), oraz

3) sądowy kurator zawodowy (od 2003 r.) - zob. art. 549 k.p.k.

Oczywistym jest przy tym, że wniosek można cofnąć - lecz nie stoi to na przeszkodzie w ewentualnym podjęciu postępowania z urzędu (zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, wyd. 5, Warszawa 2008, s. 1162-1165).

Wniosek o podjęcie postępowania warunkowo umorzonego jest składany w formie pisma procesowego (art. 119 k.p.k.) (zob. S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Lex 2014).