Zgoliński Igor, Pomoc prawna w postępowaniu karnym skarbowym

Pomoc prawna w postępowaniu karnym skarbowym

Przepis art. 118a k.k.s. ustanawia instytucję pomocy prawnej w ramach toczącego się postępowania karnego skarbowego. Odnosi się jednak wyłącznie do jednego etapu tego postępowania - postępowania przygotowawczego. Oznacza to, że na etapie postępowania sądowego znajdą zastosowanie ogólne reguły obowiązujące w ramach postępowania karnego, które charakteryzują się jednak nieco odmiennymi przesłankami (art. 396 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.).

Przepis art. 118a k.k.s. określa natomiast, że w sytuacji gdy charakter czynności procesowej wiąże się z koniecznością jej dokonania poza siedzibą organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, wówczas organ ten może zwrócić się o pomoc do innego organu postępowania przygotowawczego. Innymi słowy, organ prowadzący postępowanie przygotowawcze może poprosić o wykonanie tej czynności inny organ, jeżeli będzie to dla niego stanowić ułatwienie w toczącym się postępowaniu. Chodzi tu oczywiście o ułatwienie organizacyjne i logistyczne.

Instytucja ta obejmuje dokonywanie wszelkiego rodzaju czynności procesowych, ale na ogół pomoc prawna sprowadza się do przesłuchania świadków czy biegłych i jest podyktowana niemożnością przesłuchania tych osób w siedzibie organu prowadzącego postępowanie. O pomoc prawną można wystąpić do każdego organu postępowania przygotowawczego, a więc zarówno finansowego, jak i niefinansowego. Warunkiem jest jednak, aby był to organ uprawniony do prowadzenia postępowania przygotowawczego na podstawie kodeksu karnego skarbowego.

Procedurę inicjuje powzięcie przez organ prowadzący postępowanie karne skarbowe informacji o tym, że zachodzi konieczność dokonania czynności procesowej poza jego siedzibą.

Krokiem następczym jest dokonanie analizy, czy w zaistniałej sytuacji procesowej niezbędne jest skorzystanie z instytucji pomocy prawnej. Nie jest to bowiem obowiązek tego organu, a jedynie opcja mająca ułatwić prowadzenie postępowania. Przy ocenie potrzeby skorzystania z pomocy prawnej organ powinien kierować się dbałością o dobro i sprawność prowadzonego postępowania i jeśli uzna, że może samodzielnie dokonać tej czynności bez szkody dla postępowania, wówczas powinien zaniechać korzystania z pomocy prawnej. Przesłanką dla skorzystania z instytucji pomocy prawnej w postępowaniu przygotowawczym jest potrzeba dokonania czynności procesowej poza siedzibą organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Potrzeba ta w rzeczywistości może być podyktowana różnymi okolicznościami, np. faktem zamieszkiwania świadka w innym województwie, którego należy bezwzględnie przesłuchać, a który nie może poruszać się i przybyć do siedziby organu.