Kremens Karolina, Postępowanie po wniesieniu zażalenia na postanowienie sądu o zatrzymaniu rzeczy, przeszukaniu i w przedmiocie dowodów rzeczowych oraz na inne czynności

Postępowanie po wniesieniu zażalenia na postanowienie sądu o zatrzymaniu rzeczy, przeszukaniu i w przedmiocie dowodów rzeczowych oraz na inne czynności

Możliwość złożenia zażalenia w postępowaniu karnym na podstawie art. 236 k.p.k. została ujęta zbiorczo dla wszystkich czynności ujętych w rozdziale 25 zatytułowanym „Zatrzymanie rzeczy. Przeszukanie”. Uprawnienie do złożenia zażalenia będzie dotyczyło więc wszystkich postanowień dotyczących przeszukania, zatrzymania i w przedmiocie dowodów rzeczowych oraz na inne czynności, w tym także postanowień wydawanych w oparciu o art. 218 § 1 k.k. w przedmiocie korespondencji i przesyłek oraz danych, o których mowa w art. 180c i 180d ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne.

Przepis art. 236 k.p.k. daje uprawnienia do zaskarżania o szerokim charakterze podmiotowym i przedmiotowym.

Zażalenie przysługuje na postanowienia sądu:

1. o przeszukaniu lub zatrzymaniu rzeczy,

2. o zatwierdzeniu przeszukania lub zatrzymania rzeczy,

3. o niezatwierdzeniu przeszukania lub zatrzymania rzeczy,

4. w przedmiocie dowodów rzeczowych.

Trzeba podkreślić, że przeprowadzanie przeszukania czy zatrzymania rzeczy, zdecydowanie częściej ma miejsce w toku postępowania przygotowawczego. Nie można jednakże wykluczyć, że w toku postępowania sądowego sąd wyda postanowienie w tym przedmiocie, zlecając wykonanie tej czynności Policji lub innym uprawnionym organom. Natomiast, mimo że również nie można takiej sytuacji wykluczyć, przeprowadzenie przez Policję lub inne uprawnione organy przeszukania bądź zatrzymania rzeczy w toku postępowania sądowego bez uzyskania uprzedniego postanowienia sądu, będzie rzadkością. W tym przypadku jednakże zażalenie będzie przysługiwało na postanowienie o zatwierdzeniu bądź niezatwierdzeniu czynności przeszukania lub zatrzymania. Oczywiście zażalenia na postanowienie o zatwierdzeniu przeszukania lub zatrzymania rzeczy będą składane w skrajnie sporadycznych przypadkach, aczkolwiek oczywiście nie można takiego prawdopodobieństwa wyeliminować.

Zażalenie przysługuje jednakże nie tylko na postanowienia w przedmiocie przeszukania lub zatrzymania rzeczy, ale także na inne czynności. Chodzić może o każde działanie organu dokonującego przeszukania lub zatrzymania rzeczy, a głównie sposobu w jaki została czynność przeprowadzona. Przepis ten ma na celu umożliwienie zaskarżania działań organu prowadzącego czynność, jeżeli była ona nawet być może zasadna, ale sposób jej przeprowadzenia budził wątpliwości (np. bez zachowania umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy, zob. art. 227 k.p.k.).

Uprawnienie podmiotowe do zaskarżania postanowień i innych czynności wynikające z art. 236 k.p.k. odbiega od reguły ogólnej z art. 459 § 3 k.p.k. przyznającej uprawnienie do składania zażalenia stronom, a także osobie, której postanowienie bezpośrednio dotyczy. Artykuł 236 k.p.k. stanowi więc lex specialis w stosunku do cytowanego przepisu. Na podstawie art. 236 k.p.k. zażalenie przysługuje osobom, których prawa zostały naruszone. Chodzi o każdą osobę, która została dotknięta przeszukaniem, zatrzymaniem rzeczy czy decyzją w przedmiocie dowodów rzeczowych. Może chodzić np. o właściciela rzeczy, który nie zgadza się z jej zajęciem, także jej posiadacza, ale także o właściciela lokalu, w którym dokonywano przeszukania, który przecież niekoniecznie musi być stroną postępowania.

Osoba, której prawa zostały naruszone może złożyć zażalenie na każde postanowienie w przedmiocie przeszukania, zatrzymania rzeczy, dowodów rzeczowych oraz inne czynności.

Zażalenie podmiot uprawniony kieruje do sądu odwoławczego za pośrednictwem sądu, który wydał postanowienie o przeszukaniu w terminie 7 dni od skutecznego doręczenia postanowienia uprawnionemu lub dokonania innej czynności związanej z przeszukaniem. W związku z koniecznością doręczenia postanowień jeszcze przed przeszukaniem, będzie to w praktyce 7 dni od przeprowadzenia przeszukania.

Także zażalenia na inne czynności podejmowane w toku przeszukania, zatrzymania rzeczy czy związane z dowodami rzeczowymi, kierowane są do sądu odwoławczego za pośrednictwem sądu, przed którym toczyło się postępowanie, w związku z którym czynności zostały dokonane.

Sąd, który wydał postanowienie, jeżeli nie uwzględni zażalenia podmiotu uprawnionego do jego złożenia, przekazuje je prezesowi sądu, a ten niezwłocznie przesyła zażalenie do sądu odwoławczego wraz z aktami sprawy lub niezbędnymi odpisami z akt sprawy celem rozpatrzenia zażalenia.