Musiał Krzysztof J., Postępowanie w przypadku importu wyrobów akcyzowych

Postępowanie w przypadku importu wyrobów akcyzowych

Procedura dotyczy obowiązków i uprawnień podatnika będącego importerem wyrobów akcyzowych, w tym obowiązku złożenia zgłoszenia celnego i prawa do złożenia wniosku o wydanie decyzji określającej wysokość akcyzy, celem weryfikacji samoobliczenia podatku i należności celnych, dokonanego w tym zgłoszeniu.

Jedną z czynności opodatkowanych akcyzą - na co wskazują tak przepisy dyrektywy Rady 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego, uchylającej dyrektywę 92/12/EWG (Dz. Urz. UE L z 2009 r. Nr 9, poz. 12), jak i przepisy ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1542 z późn. zm.) - jest import wyrobów akcyzowych. Przez import należy rozumieć przywóz wyrobów akcyzowych na terytorium Unii Europejskiej, włączając przywóz takiego wyrobu z terytoriów państw członkowskich, które nie stanowią części terytorium obowiązywania wspólnotowego systemu opodatkowania podatkiem akcyzowym. Podatek akcyzowy w imporcie, zgodnie z art. 6 dyrektywy 2008/118/WE, staje się wymagalny w momencie przywozu wyrobów akcyzowych na terytorium Unii Europejskiej, również wówczas, gdy przywóz ten nastąpił w sposób nielegalny. Obowiązek zapłaty akcyzy nie powstaje jednak, gdy wyroby akcyzowe zostaną objęte zawieszającą procedurą celną, skutkującą zawieszeniem poboru akcyzy.

Na gruncie polskiej ustawy, definicję importu odnajdujemy w art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym, tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 752 z późn. zm. – dalej u.p.a., zgodnie z którym, importem jest przywóz:

1) samochodów osobowych z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju;

2) wyrobów akcyzowych z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju:

a) jeżeli wyroby te z chwilą ich wprowadzenia na terytorium kraju nie zostaną objęte procedurą specjalną: tranzytu zewnętrznego, składowania celnego, wolnego obszaru celnego, odprawy czasowej lub uszlachetniania czynnego, a także nie zostaną objęte czasowym składowaniem;

b) jeżeli zostało zakończone czasowe składowanie tych wyrobów lub została zamknięta procedura specjalna: tranzytu zewnętrznego, składowania celnego, wolnego obszaru celnego, odprawy czasowej lub uszlachetniania czynnego, którą wyroby te były objęte, i powstał dług celny.

Zwraca uwagę przyjęcie przez polskiego ustawodawcę odmiennej od ustawodawcy unijnego konstrukcji wobec wyrobów objętych, zawieszającą procedurą celną. Na gruncie bowiem polskiej regulacji przywóz wyrobów objętych następnie zawieszającą procedurą celną nie stanowi importu.

Zwrócić należy w dalszej kolejności uwagę na brzmienie art. 8 ust. 1 pkt 3 u.p.a., zgodnie z którym przedmiotem opodatkowania akcyzą jest import wyrobów akcyzowych, z wyłączeniem importu wyrobów akcyzowych wysłanych następnie z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy z miejsca importu przez zarejestrowanego wysyłającego, niebędącego importerem tych wyrobów; z kolei zgodnie z art. 13 ust. 1 u.p.a., podatnikiem akcyzy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą lub wobec której zaistniał stan faktyczny podlegający opodatkowaniu akcyzą.

To by zaś mogło oznaczać, iż na gruncie polskiej regulacji podmiot będący importerem wyrobów akcyzowych objętych następnie zawieszającą procedurą celną, nie jest uznawany za podatnika akcyzy. Natomiast już w tym miejscu należy zasygnalizować, iż zgodnie z art. 27 ust. 3 u.p.a., w przypadku objęcia importowanych wyrobów akcyzowych, procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub w przypadku importu wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, podatnik jest obowiązany zamieścić w dokumentach, o których mowa w ust. 1, informację o kwocie akcyzy, która byłaby należna, gdyby wyroby akcyzowe nie zostały objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub zwolnieniem od akcyzy. A zatem powołany przepis wspomina o podatniku, mimo iż wcześniej powołane przepisy ustawy uprawniają do wniosku, iż w tym wypadku importer wyrobów nie jest uznawany za podatnika. Przepisy polskiej ustawy są zatem w tym zakresie niewątpliwie sprzeczne wewnętrznie.

Zgodnie z art. 27 ust. 1 u.p.a., w przypadku importu podatnik jest obowiązany, z zastrzeżeniem art. 27 ust. 3 i 3а u.p.a., do obliczenia i wykazania kwoty akcyzy, z uwzględnieniem obowiązujących stawek akcyzy:

1) w zgłoszeniu celnym;

2) w przypadku stosowania uproszczeń, o których mowa w art. 166 i art. 182 unijnego kodeksu celnego, w:

a) zgłoszeniu uproszczonym lub

b) wpisie do rejestru zgłaszającego

– oraz w zgłoszeniu uzupełniającym, w rozumieniu przepisów prawa celnego;

3) w rozliczeniu zamknięcia, o którym mowa w art. 175 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/2446 z dnia 28 lipca 2015 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących niektórych przepisów unijnego kodeksu celnego (Dz. Urz. UE L 343 z 29.12.2015, s. 1 z późn. zm.).

Powyższy przepis statuuje zatem zasadę samoobliczenia akcyzy w przypadku importu towarów akcyzowych - zgłaszający musi samodzielnie określić elementy stanu faktycznego wpływające na rozmiar podatku i określić jego skutki prawne przez pryzmat przepisów określających stawki akcyzy. Do elementów tych należy w szczególności dokonanie właściwej klasyfikacji importowanego wyrobu według kodów Nomenklatury Scalonej (CN), określonej w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej (Dz. Urz. UE L z 1987 r. Nr 256, poz. 1); klasyfikacja ta wpływa przede wszystkim na określenie właściwej stawki akcyzy. A zatem błędna klasyfikacja może prowadzić do zastosowania błędnej stawki akcyzy, a w efekcie - zaniżenia bądź też zawyżenia wysokości należnego zobowiązania podatkowego. W tym pierwszym przypadku będziemy mieli do czynienia z powstaniem zaległości podatkowej, od której zgłaszający będzie musiał samodzielnie naliczyć odsetki za zwłokę.

Zgłaszający może zminimalizować ryzyko powstania opisanej wyżej niekorzystnej dlań sytuacji, występując do właściwego organu, przed zadeklarowaniem przywożonego towaru do procedury celnej, o wydanie tzw. Wiążącej Informacji Taryfowej (WIT), rozstrzygającej w sposób wiążący o klasyfikacji towaru objętego wnioskiem.

Podstawowym „instrumentem” samoobliczenia akcyzy w przypadku importu wyrobów akcyzowych jest zgłoszenie celne. W swoim charakterze zgłoszenie celne zbliżone jest do deklaracji podatkowej i na gruncie opodatkowania importu wyrobów akcyzowych w istocie tą deklarację zastępuje. Zasadniczo zgłoszenie stanowi deklarację wiedzy zgłaszającego odnośnie zgłaszanego towaru, jego klasyfikacji, wartości i pochodzenia; zgłaszający podaje w zgłoszeniu celnym rodzaj deklarowanego, towaru, jego ilość, wartość, pochodzenie oraz klasyfikację taryfową i na podstawie tych danych, stosując właściwą dla tych elementów stawkę akcyzy, samodzielnie wylicza należności celne i podatkowe (M. Kałka [w:] M. Kałka, U. Ksieniewicz, Podatek akcyzowy. Komentarz, Wrocław 2011, s. 131). Wszystkie te elementy będą kontrolowane przez organ podatkowy w razie weryfikacji zgłoszenia celnego.

Podstawową formą zgłoszenia jest forma pisemna; w formie pisemnej zgłoszenia dokonuje się na tzw. formularzu SAD - Jednolitego Dokumentu Administracyjnego.

Obowiązek dokonania zgłoszenia na podanych wyżej zasadach (także zgłoszenia w procedurze uproszczonej) dotyczy także importera w przypadku objęcia importowanych wyrobów akcyzowych procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub w przypadku importu wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie; w tej sytuacji podatnik obowiązany będzie do zamieszczenia w dokumencie zgłoszenia informacji o kwocie akcyzy, która byłaby należna, gdyby wyroby akcyzowe nie zostały objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub zwolnieniem od akcyzy. Procedura zawieszenia poboru akcyzy będzie miała miejsce w przypadku, gdy wyroby akcyzowe zostaną objęte zawieszającą procedurą celną, tj. procedurą tranzytu zewnętrznego, składu celnego, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń, przetwarzania pod kontrolą lub odprawy czasowej.

Należy mieć jednocześnie na względzie, iż w omawianej sytuacji importu wyrobów akcyzowych, zgłoszenie celne stanowi formę rozliczenia przez podatnika zarówno podatku akcyzowego, jak i należności wynikających z przepisów prawa celnego; stąd też organem właściwym w sprawach akcyzy z tytułu importu, do którego należy kierować zgłoszenie celne, będzie, zgodnie z art. 14 ust. 7 u.p.a., naczelnik urzędu celnego właściwy, na podstawie przepisów prawa celnego, do obliczenia i zaksięgowania kwoty należności celnych przywozowych wynikających z długu celnego.

Wypada zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 27 ust. 3a u.p.a., w przypadku gdy importowane wyroby energetyczne, bezpośrednio po dopuszczeniu do obrotu z zastosowaniem zgłoszenia uproszczonego w rozumieniu przepisów prawa celnego, są przemieszczane, z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy, przy użyciu rurociągu, z miejsca importu bezpośrednio do składu podatkowego na terytorium kraju:

1) w zgłoszeniu uproszczonym nie zamieszcza się informacji o kwocie akcyzy, która byłaby należna, gdyby wyroby akcyzowe nie zostały objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy;

2) zgłoszenie uzupełniające, zawierające informację o kwocie akcyzy, która byłaby należna, gdyby wyroby akcyzowe nie zostały objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy, przesyła się nie później niż w momencie przesłania do Systemu projektu e-AD.