Piaskowska Olga Maria, Postępowanie w sprawie z powództwa o ustalenie nieważności umowy wobec uchylenia się od skutków oświadczenia woli na podstawie przepisów o błędzie co do treści czynności prawnej

Postępowanie w sprawie z powództwa o ustalenie nieważności umowy wobec uchylenia się od skutków oświadczenia woli na podstawie przepisów o błędzie co do treści czynności prawnej

Co do zasady, w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli (art. 84 § 1 k.c.). W sytuacji jednak, gdy oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.

Błędem jest niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o czynności, przy czym niezgodność może dotyczyć zarówno faktów, jak i prawa (postanowienie SN z dnia 21 lutego 1973 r., III CRN 415/72, OSNCP 1974, nr 1, poz. 10; wyrok SN z dnia 24 stycznia 1974 r., II CR 761/73, OSPiKA 1975, nr 11, poz. 238 i uchwała SN z dnia 31 sierpnia 1989 r., III PZP 37/89, OSNCP 1990, nr 9, poz. 108; wyrok SN z 8 marca 2012 r., III CSK 221/2011, OSNC-ZD 2013, nr C, poz. 55).

Błąd, o którym mowa w art. 84 k.c., obejmuje także błąd co do prawa, co dotyczy m.in. mylnego wyobrażenia o skutkach prawnych wynikających ze złożonego oświadczenia woli (postanowienie SN z dnia 29 listopada 2012 r., II CSK 171/2012, LEX nr 1294475).

Możliwość skorzystania z uprawnienia do uchylenia się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia zależy wyłącznie od decyzji składającego to oświadczenie, druga strona nie może przeszkodzić powstaniu skutków uchylenia, ani też zapobiec unieważnieniu czynności prawnej. Jeżeli jednak druga strona trwa przy stanowisku, że uchylenie się jest bezpodstawne, wówczas możliwe jest rozstrzygnięcie przez sąd, czy było ono uzasadnione. Rozstrzygnięcie sądu ma charakter deklaratywny i może nastąpić zarówno w oddzielnym postępowaniu (w sprawie o stwierdzenie nieważności czynności prawnej w wyniku uchylenia się od skutków oświadczenia woli), jak i w każdym postępowaniu, w którym skuteczność oświadczenia woli ma znaczenie dla rozstrzygnięcia o zgłoszonym w nim żądaniu. Przedmiotem oceny sądu jest zasadność i podstawy uchylenia się od skutków oświadczenia woli. W razie sporu sąd bada, czy spełnione zostały przesłanki błędu prawnie doniosłego i czy uchylenie się od skutków oświadczenia woli nastąpiło w sposób prawem przewidziany (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2005 r., III CK 48/05, LEX nr 191867).

Pozew jest pismem procesowym wszczynającym postępowanie procesowe.

Na ten temat patrz przebieg procedury oraz komentarze zamieszczone w schemacie:

Złożenie pozwu;

Wytoczenie powództwa o ustalenie prawa lub stosunku prawnego.