Chajec Stanisław, Przeprowadzanie czynności kontrolnych przez organy administracji architektoniczno-budowlanej

Przeprowadzanie czynności kontrolnych przez organy administracji architektoniczno-budowlanej

Czynności kontrolne podejmowane przez organ administracji architektoniczno-budowlanej dokonywane są w celu realizacji podstawowych zadań wyznaczonych temu organowi przez przepisy ustawy - Prawo budowlane. Do nich należą: nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego, wydawanie decyzji administracyjnych w sprawach określonych ustawą, współpraca z Prezesem Krajowego Zasobu Nieruchomości w realizacji zadań określonych w art. 5 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości i nadzór nad użytkowaniem elektrowni wiatrowych w zakresie oceny stanu technicznego tych elektrowni. Przyznane organowi administracji architektoniczno-budowlanej kompetencje obejmują przede wszystkim rozstrzyganie spraw o udzielenie pozwolenia na budowę, dotyczących zgłoszenia budów lub wykonania robót budowlanych i dotyczących zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego, wobec czego przeprowadzanie czynności kontrolnych związane jest z ustaleniami dokonywanymi na potrzeby rozstrzygnięcia tych właśnie spraw. Protokolarne ustalenia dokonane w toku czynności kontrolnych służą jako materiał dowodowy w prowadzonym postępowaniu.

Uprawnienia kontrolne przysługują organom administracji architektoniczno-budowlanej w węższym zakresie aniżeli organom nadzoru budowlanego. Nie mają one prawa dokonywania czynności kontrolnych w obiekcie budowlanym, na terenie budowy, a także na terenie zakładu pracy. Dlatego w przypadku potrzeby dokonania kontroli w którymś ze wskazanych przypadków, kontrola zlecana jest właściwemu organowi nadzoru budowlanego.

Funkcja czynności kontrolnych jest podobna jak oględzin (art. 79 k.p.a.), niemniej jednak sposób ich przeprowadzenia został uregulowany w odmienny sposób, wobec czego przepisy kodeksu postępowania administracyjnego nie będą miały zastosowania.

Czynności kontrolne przeprowadzane są w obecności podmiotu kontrolowanego, którym będzie co do zasady inwestor. Przeprowadzenie czynności kontrolnych nie wymaga uprzedniego zawiadomienia osoby kontrolowanej o terminie i miejscu kontroli.

Udaremnianie przeprowadzenia czynności kontrolnych zagrożone jest grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Utrudnianie dokonania czynności kontrolnych zagrożone jest natomiast karą aresztu albo karą ograniczenia wolności lub grzywną (art. 91 ust. 1 i art. 92 ust. 1 pkt 3 p.b.).

Czynności kontrolne obiektów znajdujących się w zarządzie państw obcych albo użytkowanych przez przedstawicieli dyplomatycznych i konsularnych tych państw, przez inne osoby zrównane z nimi na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych mogą być wykonywane za zgodą tych przedstawicieli lub osób. Czynności kontrolne w takim przypadku przeprowadza organ nadzoru budowlanego.

Przeprowadzenie czynności kontrolnych wiąże się z reguły z koniecznością wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy w prowadzonym przez organ administracji architektoniczno-budowlanej postępowaniu w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego (w przewidzianym ustawowo zakresie) i udzielenia pozwolenia na budowę albo zgłoszenia budów lub wykonania robót budowlanych albo zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego. Do okoliczności tych należą najczęściej przypadki samowolnego przystąpienia do wykonania robót budowlanych lub do zmiany użytkowania obiektu budowlanego. Zwrócić należy uwagę, że pozwolenie na budowę nie może być wydane w przypadku rozpoczęcia robót budowlanych przed uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na budowę (art. 35 ust. 5 pkt 2 w zw. z art. 28 ust. 1 p.b.). Podobnie, rozpocząć roboty budowlane wymagające zgłoszenia (co do zasady) albo przystąpić do zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego, będzie można po upływie terminu na wniesienie przez organ administracji architektoniczno-budowanej sprzeciwu (odpowiednio art. 30 ust. 5 i art. 71 ust. 4 i 7 p.b.) albo po wydaniu zaświadczenia o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu (odpowiednio art. 30 ust. 5aa i art. 71 ust. 4c p.b.).

Uzasadnione podejrzenie naruszenia przepisów prawa budowlanego rodzić będzie zatem po stronie właściwego organu administracji architektoniczno-budowlanej obowiązek podjęcia czynności kontrolnych. Do podstawowych obowiązków organu administracji architektoniczno-budowlanej należy bowiem sprawowanie nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego.

Określenie przedmiotu czynności kontrolnych jest istotne z uwagi na ograniczone - w stosunku do organów nadzoru budowlanego - kompetencje inspekcyjne.