Dauter-Kozłowska Agnieszka, Przeprowadzenie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji

Przeprowadzenie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji

Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia ma charakter nadzwyczajny. Choć wykazuje związek ze sprawą merytoryczną, załatwioną kontrolowanym orzeczeniem, to jednak stanowi zawsze odrębną sprawę administracyjną. Przedmiotem postępowania z art. 156 k.p.a. jest wyłącznie kwestia nieważności. W piśmiennictwie podkreśla się związek tego postępowania z ogólną zasadą praworządności, obejmującą m.in. element nadzoru skierowany na zwalczanie naruszenia prawa oraz przywracanie stanu zgodnego z prawem (W. Dawidowicz, Ogólne postępowanie administracyjne. Zarys systemu, Warszawa 1962, s. 105). Nierzadko więc w nomenklaturze procesu administracyjnego sprawę z art. 156 k.p.a. określa się mianem „sprawy nadzorczej”, zaś organ prowadzący postępowanie w takiej sprawie - „organem nadzoru”. Zakres kompetencji organu nadzoru ogranicza się jedynie do rozstrzygnięcia kwestii legalności decyzji (postanowienia) w świetle przesłanek określonych w art. 156 k.p.a. Organ nadzoru orzeka kasacyjnie, natomiast nie jest władny wydać orzeczenia reformacyjnego.

Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności dotyczy decyzji (art. 156 § 1 k.p.a.), a nadto znajduje odpowiednie zastosowanie do postanowień, na które przysługuje zażalenie, jak i postanowień stwierdzających niedopuszczalność odwołania lub uchybienie terminu do wniesienia odwołania (art. 126 w zw. z art. 156 § 1 k.p.a.). Dlatego też na użytek niniejszego opracowania pod pojęciem „decyzji” należy rozumieć również „postanowienie”, o ile nic innego nie wynika z kontekstu lub jednoznacznego rozróżnienia tych pojęć.

Jeżeli decyzja jest dotknięta wadą nieważności, o której mowa w art. 156 § 1 pkt 1-7 k.p.a., zachodzi podstawa do stwierdzenia jej nieważności.

Ustawą z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. poz. 1491), dalej: „ustawa nowelizująca”, z dniem 16 września 2021 r., został dodany § 3 w art. 158, zgodnie z którym, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji, o której mowa w art. 156 § 2 k.p.a., upłynęło trzydzieści lat, organ nie będzie mógł wszcząć postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji. Oznacza to, że po upływie tego terminu wszczęcie postępowania w sprawie nieważności decyzji będzie niedopuszczalne.

Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 1 ustawy nowelizującej, do postępowań administracyjnych w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej ostateczną decyzją lub postanowieniem, stosuje się przepisy Kodeksu w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą. Ponadto postępowania administracyjne w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia, wszczęte po upływie trzydziestu lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji lub postanowienia i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej ostateczną decyzją lub postanowieniem, umarza się z mocy prawa (art. 2 ust. 2 ustawy nowelizującej).