Dauter Bogusław, Przywrócenie terminu

Przywrócenie terminu

W sytuacji gdy strona nie dokonała w terminie czynności w postępowaniu sądowym bez swojej winy, może złożyć wniosek o przywrócenie terminu. Sąd nie może w tym zakresie podejmować inicjatywy z urzędu. Przywróceniu podlegają jedynie terminy procesowe, tj. ustawowe bądź sądowe. Wniosek powinien zostać złożony w ciągu 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu, równocześnie z nim strona powinna dokonać uchybionej czynności. W uzasadnieniu wniosku strona powinna uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu. Sąd każdorazowo dokonuje oceny zasadności wniosku pod kątem uprawdopodobnienia okoliczności wskazujących na brak winy w uchybieniu terminu, biorąc pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy. Procedura ta opisuje proces badania przez sąd wniosku o przywrócenie terminu pod kątem jego dopuszczalności, spełnienia warunków formalnych, a w końcowej fazie, czy została spełniona ustawowa przesłanka braku winy w uchybieniu terminu. Z dniem 31 maja 2019 r. wraz z wejściem w życie art. 4 ustawy z dnia 10 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 183 ze zm.), a także ustawy z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 934), które wprowadzają informatyzację postępowania sądowoadministracyjnego, strona może złożyć wniosek o przywrócenie terminu w formie dokumentu elektronicznego. Zgodnie z przepisami przejściowymi, do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie powyższych regulacji, zastosowanie będą miały przepisy dotychczasowe, z tym że w postępowaniach tych strona będzie mogła dokonać wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego wykorzystywanego przez sąd do obsługi doręczeń oraz ich doręczania przez sąd za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Przywrócenie terminu może nastąpić wyłącznie na wniosek strony (por. art. 86 § 1 p.p.s.a.). Sąd nie może w tym zakresie podejmować inicjatywy z urzędu.

Przez stronę należy rozumieć także uczestnika postępowania (por. art. 12 p.p.s.a.). Wniosek o przywrócenie terminu może złożyć również przedstawiciel ustawowy strony, jej pełnomocnik lub kurator ustanowiony do reprezentowania strony w postępowaniu, co wyklucza możliwość złożenia wniosku przez samą stronę z tej tylko przyczyny, że nie ponosi ona odpowiedzialności za zaniedbania tych podmiotów. Prawo złożenia wniosku o przywrócenie terminu przysługuje także prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich (por. B. Dauter [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011, s. 280–281).

Wniosek może dotyczyć tylko przywrócenia terminu procesowego, tj. ustawowego bądź sądowego. Nie podlegają przywróceniu terminy prawa materialnego, a także terminy instrukcyjne, które w większości wypadków przewidziane są dla czynności sądowych (por. B. Dauter, op. cit., s. 279).

Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana. Natomiast wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania są przedmiotem skargi (por. art. 87 § 3 p.p.s.a.).

Z dniem 31 maja 2019 r. strona może złożyć wniosek o przywrócenie terminu w formie dokumentu elektronicznego. Jeżeli jest to wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi, wniosek taki będzie można składać do elektronicznej skrzynki podawczej organu, natomiast pozostałe wnioski - do elektronicznej skrzynki podawczej sądu. Opisany warunek nie zostanie spełniony w przypadku wysłania takiego pisma do sądu na jego adres elektroniczny (adres e-mail). Wniosek taki, oprócz wymogów formalnych pisma w postaci papierowej, musi zawierać adres elektroniczny oraz zostać podpisany przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Jeżeli wniosek o przywrócenie terminu jest pierwszym pismem procesowym strony, należy podać numer odpowiedniego identyfikatora, tj. numer PESEL - w przypadku osób fizycznych, a w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej - numer KRS, REGON lub NIP. Datą wniesienia takiego wniosku jest określona w urzędowym poświadczeniu odbioru data wprowadzenia pisma do systemu teleinformatycznego sądu lub właściwego organu (art. 83 § 5 p.p.s.a.) (szerzej zob. procedura: Wniesienie pisma procesowego za pomocą środków komunikacji elektronicznej).

Wniosek musi spełniać szczególne wymagania:

– należy uprawdopodobnić w nim okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu (por. art. 87 § 2 p.p.s.a.).

Uprawdopodobnienie określane jest jako uproszczone postępowanie dowodowe, zmierzające do uwiarygodnienia twierdzeń, surogat, namiastka dowodu bądź środek zastępczy dowodu niedający pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie (por. M. Iżykowski, Charakterystyka prawna uprawdopodobnienia w postępowaniu cywilnym, NP 1980, nr 3, s. 75);

– równocześnie ze złożeniem wniosku strona powinna dokonać czynności, której nie dokonała w terminie (art. 87 § 4 p.p.s.a.).

Złożenie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia środka zaskarżenia po jego prawomocnym odrzuceniu obliguje wnioskodawcę do równoczesnego dopełnienia czynności, której terminowi uchybił, np. do ponownego wniesienia skargi (por. uchwała SN z dnia 31 maja 2000 r., III ZP 1/00, OSNC 2001, nr 1, poz. 1);

– strona powinna wskazać okoliczność uzasadniające dopuszczalność wniosku ze względu na zachowanie terminu (por. H. Knysiak-Molczyk [w:] T. Woś (red.), H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011, s. 491).

W pierwszej kolejności, zanim sąd przystąpi do badania okoliczności uprawdopodobniających brak winy w uchybieniu terminu, sąd bada dopuszczalność wniosku pod kątem wystąpienia przesłanek z art. 88 p.p.s.a., tj. czy wniosek został wniesiony w terminie i czy jest z mocy ustawy dopuszczalny.

Wniosek o przywrócenie terminu wnosi się w terminie 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu (por. art. 87 § 1 p.p.s.a.).

Termin ten jest ustawowym terminem procesowym, który podlega przywróceniu na zasadach ogólnych.

Jeśli natomiast strona jest reprezentowana w postępowaniu sądowym przez pełnomocnika procesowego, termin ten biegnie od momentu, kiedy pełnomocnik dowiedział się o uchybieniu terminu i mógł dokonać stosownej czynności (por. J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2012, s. 268).

W przypadku ustanowienia pełnomocnika w ramach prawa pomocy, po wydaniu orzeczenia, termin do wniesienia skargi kasacyjnej biegnie od dnia zawiadomienia pełnomocnika o jego wyznaczeniu, jednak nie wcześniej niż od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem (por. art. 177 § 3 p.p.s.a.).

Fakt złożenia wniosku po upływie 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu musi wyraźnie wynikać z jego treści. Sąd nie ma prawa domniemywać, że strona uchybiła terminowi w tej, a nie w innej dacie. Jeśli z okoliczności faktycznych sprawy nie da się w sposób jednoznaczny ustalić, czy termin określony w art. 87 § 1 p.p.s.a. został zachowany, sąd wyda rozstrzygnięcie merytoryczne w przedmiocie uchybienia terminu na podstawie art. 86 § 1 p.p.s.a., tj. przywróci bądź odmówi przywrócenia terminu (por. B. Dauter, op. cit., s. 290).