Czerniak Dominika, Tłumaczenie orzeczeń oskarżonemu

Tłumaczenie orzeczeń oskarżonemu

Przepis art. 72 k.p.k. odnosi się do prawa oskarżonego do pomocy tłumacza w toku postępowania karnego. Jest to jedno z fundamentalnych uprawnień oskarżonego, które ma na celu zagwarantowanie mu rzetelnego procesu. Tylko bowiem wiedza oskarżonego co do czynności jakie podejmowane są w jego sprawie umożliwia mu podjęcie jakiejkolwiek aktywności związanej z obroną swojej osoby.

Uprawnienie do korzystania z pomocy tłumacza przysługuje oskarżonemu, który to został zdefiniowany w art. 71 § 1 k.p.k. jako:

– osoba, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu,

– osoba, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

Ustawa stanowi jednak w art. 71 § 3 k.p.k., że jeżeli kodeks używa w znaczeniu ogólnym określenia „oskarżony”, odpowiednie przepisy mają także zastosowanie do podejrzanego. Dlatego też prawo do korzystania z pomocy tłumacza przysługuje także podejrzanemu. Podejrzanym jest natomiast, zgodnie z treścią art. 71 § 1 k.p.k.:

– osoba, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów,

– osoba, której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.

Pomoc tłumacza ma charakter bezpłatny. Bezpłatność ta w żaden sposób nie jest uzależniona od sytuacji materialnej oskarżonego. Jak stanowi art. 619 § 3 k.p.k. Skarb Państwa ponosi koszty związane z udziałem w postępowaniu tłumacza w zakresie koniecznym dla zapewnienia oskarżonemu jego prawa do obrony.

Przedmiotowa procedura reguluje przebieg czynności polegającej na zapoznaniu oskarżonego z treścią orzeczenia wydanego w obcym dla niego języku. Natomiast procedurą Wezwanie tłumacza do czynności z udziałem oskarżonego opisano udział tłumacza w przeprowadzaniu czynności z udziałem oskarżonego.

Prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza wynika także z prawa unijnego. Detektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia 20 października 2010 r. w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia osobie, która została oficjalnie powiadomiona o prowadzeniu przeciwko niej postepowania karnego, prawa do tłumaczenia ustnego lub pisemnego (art. 1 ust. 1 dyrektywy 2010/64). Tłumaczenie ustne powinno być zapewnione niezwłocznie przed wszystkimi organami procesowymi w każdym stadium postępowania (art. 2 ust. 1 dyrektywy 2010/64). Tłumaczenie pisemne dotyczy dokumentów istotnych dla „zapewnienia ich zdolności do wykonywania swojego prawa do obrony oraz do zagwarantowania rzetelności postępowania”, zwłaszcza orzeczenia dotyczące pozbawienia wolności jednostki, informacje o zarzutach oraz akt oskarżenia. Ponadto, zgodnie z art. 3 ust. 3 dyrektywy 2010/64 organy procesowe na wniosek oskarżonego (lub jego obrońcy) lub z urzędu mogą uznać, że także inne dokumenty mają istotny charakter. Państwo powinno zapewnić tłumaczenie odpowiedniej jakości.

Wydanie w postępowaniu karnym orzeczenia, a także innych pism (np. aktu oskarżenia), generuje po stronie organu, który wydał orzeczenie lub pismo konieczność doręczenia oskarżonemu jego odpisów lub w niektórych przypadkach poinformowania oskarżonego o jego treści. O tym kiedy pisma są doręczane, a kiedy jedynie zawiadamia się o ich treści decydują odrębne przepisy.

Przepis art. 72 § 1 k.p.k. zawiera wskazanie, że oskarżony, który nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim ma prawo do korzystania z pomocy tłumacza. Przesłanka „niewładania w wystarczającym stopniu językiem polskim” oznacza, że prawo do pomocy tłumacza przysługuje takiemu oskarżonemu, który w ogóle nie włada językiem polskim albo włada nim w zbyt małym stopniu, aby skutecznie realizować swoje prawo do obrony (zob. K.T. Boratyńska, Komentarz do art. 72 [w:] K.T. Boratyńska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Ważny, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, wyd. 5, Warszawa 2014).