Dauter Bogusław, Uznanie uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa

Uznanie uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa

Procedura opisuje tryb uznania uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa. Jest to niezależny od ustanowionego w § 1 art. 146 p.p.s.a. sposób rozstrzygania spraw ze skarg na akty lub czynności wskazane w art. 3 § 2 pkt 4 (por. T. Woś, [w:] T. Woś (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011, s. 673; zob. także wyrok NSA z dnia 9 czerwca 2011 r., I OSK 254/11; odmiennie Z. Kmieciak, Czy sądy administracyjne stosują przepisy prawa materialnego?, ZNSA 2011, nr 2). O ile orzeczenie określone w § 1 dotyczy sytuacji, kiedy organ administracyjny konkretyzuje uprawnienie lub obowiązek wynikające z przepisu prawa w odniesieniu do zindywidualizowanego adresata, choć nie czyni tego ani decyzją, ani postanowieniem, to § 2 odnosi się do sytuacji, kiedy takiego aktu konkretyzującego nie ma. Wobec tego sąd nie może się do niego odnieść, natomiast może deklaratoryjnie stwierdzić w wyroku, jakie uprawnienie lub obowiązek wynika dla skarżącego bezpośrednio z przepisu prawa, np. uznać uprawnienie skarżącego do udostępnienia mu jako pacjentowi dokumentacji medycznej zbiorczej prowadzonej przez zakład opieki zdrowotnej, w zakresie dotyczącym jego osoby (por. np. wyrok NSA z dnia 19 maja 2003 r., OSA 1/03, ONSA 2003, nr 4, poz. 114). Brzmienie art. 146 § 2 p.p.s.a. uległo zmianie w związku z nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2015 r., poz. 658). Zmiana ma charakter redakcyjny (nie wpływa na stan prawny) i wynika z „braku możliwości stosowania tego przepisu przez sąd do skarg na interpretacje podatkowe” (por. uzasadnienie projektu ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – druk sejmowy VII.1633).

Obowiązek lub prawo, wynikające z przepisów prawa, może mieć zarówno materialnoprawny, jak i procesowy charakter, zgodnie z regułą lege non distinguente nec nostrum est distinguere.