Janiszowski-Downarowicz Rafał, Użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariusza policji

Użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariusza policji

Artykuł 16 ustawy o Policji zezwala policjantom wykonującym czynności w ramach zadań służbowych, na użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego.

W granicach swych zadań, w celu przeciwdziałania przestępstwom i wykroczeniom, poszukiwania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości albo poszukiwania osób zaginionych, funkcjonariusze policji wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe. Policja wykonuje również czynności na polecenie sądu, prokuratora, organów administracji państwowej i samorządu terytorialnego w zakresie, w jakim obowiązek ten został określony w odrębnych ustawach (zob.: Wykonywanie czynności zleconych przez sąd, prokuraturę i inne organy administracji państwowej lub samorządu terytorialnego). W ramach wykonywania obowiązków służbowych funkcjonariusze policji nader często spotykają się z agresywnymi i niebezpiecznymi zachowaniami innych osób, które np. nie stosują się do wydawanych poleceń, nie chcą poddać się czynności, stosują przemoc, groźby, zniewagi itp. W takich przypadkach policjant staje przed wyborem sposobu poradzenia sobie z przeszkodą i w przewidzianych prawem przypadkach może użyć lub wykorzystać środki przymusu bezpośredniego.

Funkcjonariusz policji dokonuje analizy okoliczności zdarzenia i podejmuje decyzję, czy w związku z wykonywaną przez niego czynnością zaistniały przesłanki do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego.

Przesłanką pozytywną do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego jest konieczność podjęcia co najmniej jednego z następujących działań:

a) wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez policjanta poleceniem;

b) odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby;

c) przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby;

d) przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego;

e) przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez policjanta obszary, obiekty lub urządzenia;

f) ochrony porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez policjanta;

g) przeciwdziałania niszczeniu mienia;

h) zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia;

i) ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;

j) zatrzymania osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;

k) pokonania biernego oporu;

l) pokonania czynnego oporu;

ł) przeciwdziałania czynnościom zmierzającym do autoagresji.

Należy zauważyć, że art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 628) przewiduje możliwość stosowania środków przymusu bezpośredniego przy zaistnieniu przynajmniej jednej z wyżej wymienionych okoliczności. Użyciem środka przymusu bezpośredniego jest zastosowanie go wobec osoby, zaś wykorzystaniem środka przymusu bezpośredniego jest zastosowanie go wobec zwierzęcia albo w celu zatrzymania, zablokowania lub unieruchomienia pojazdu lub pokonania przeszkody.