Izydorczyk Jacek, Wniosek Ministra Sprawiedliwości do organu państwa obcego o przejęcie ścigania karnego, gdy przestępstwo popełnił cudzoziemiec w Polsce

Wniosek Ministra Sprawiedliwości do organu państwa obcego o przejęcie ścigania karnego, gdy przestępstwo popełnił cudzoziemiec w Polsce

Przejęcie i przekazanie ścigania karnego jest uregulowane w Rozdziale 63. kodeksu postępowania karnego (art. 590–592). Są tutaj przewidziane trojakiego rodzaju sytuacje:

1) gdy przestępstwo zostało popełnione przez określony podmiot za granicą (art. 590 k.p.k.),

2) gdy przestępstwo popełnił cudzoziemiec w Polsce (art. 591 k.p.k.),

3) sytuacja, gdy co do tego samego czynu tej samej osoby wszczęto postępowanie karne zarówno w Polsce, jak i za granicą (art. 592 k.p.k.). Zob. J. Izydorczyk [w:] M. Królikowski, P. Wiliński, J. Izydorczyk, Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Warszawa 2008, s. 363–394; J. Izydorczyk, Współpraca międzynarodowa w sprawach karnych, Edukacja Prawnicza 2009, nr 2 (104), s. 24–27; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1251–1255.

Chodzi tutaj o przekazanie ścigania za granicę (termin ustawowy z art. 591 k.p.k. to „przejęcie ścigania”) i odnosi się do czynów cudzoziemca popełnionych w Polsce, a jeszcze prawomocnie nieosądzonych. Zgodnie z przepisem art. 591 § 1 k.p.k. w sprawie o przestępstwo, popełnione na terytorium Polski przez cudzoziemca, Minister Sprawiedliwości - z urzędu albo z inicjatywy sądu lub prokuratora - zwraca się, jeżeli wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwości - do właściwego organu państwa:

1) którego osoba ścigana jest obywatelem,

2) w którym osoba ścigana ma stałe miejsce zamieszkania,

3) w którym osoba ścigana odbywa lub będzie odbywała karę pozbawienia wolności, oraz

4) w którym zostało wszczęte przeciwko osobie ściganej postępowanie karne, z wnioskiem o przejęcie ścigania karnego, albo może przyjąć taki wniosek od właściwego organu państwa obcego.

Istotny jest tutaj ww. warunek istnienia interesu wymiaru sprawiedliwości co do zastosowania tej instytucji. Podobnie jak w przypadku instytucji z art. 590 k.p.k. najczęściej będą to tzw. względy humanitarne (np. żeby cudzoziemiec miał proces oraz odbywał karę w kraju swojego języka i kultury).

Wymogiem ustawowym zastosowania omawianej instytucji jest uzyskanie zgody od pokrzywdzonego, jeżeli jest nim obywatel polski (zob. art. 591 § 2 k.p.k.). Dotyczy to złożenia wniosku o przejęcie ścigania i jest to warunek niezbędny dla samego złożenia wniosku. Zgoda musi być przy tym wyraźna (niebudząca wątpliwości), tzn. na piśmie lub złożona ustnie do protokołu. Wyjątkiem będzie tylko sytuacja, gdy uzyskanie takiej zgody nie będzie możliwe (np. śmierć pokrzywdzonego).