Kędziora Robert, Wyłączenie organu

Wyłączenie organu

Przepisy o wyłączeniu organu dotyczą w takim samym stopniu organów monokratycznych, jak i organów kolegialnych. Należy przy tym pamiętać, że wyłączenie organu może nastąpić także w okolicznościach przewidzianych w art. 24 i 27 § 1 k.p.a., o ile dotyczyć będą one bezpośrednio piastuna organu monokratycznego lub też przewodniczącego organu kolegialnego. W takim sensie regulację z art. 25 i 26 § 2 k.p.a. należy uznać za uzupełniającą mechanizmy dotyczące wyłączenia pracownika.

Instytucję wyłączenia z art. 25 k.p.a. należy stosować w sposób wyważony. Z jednej bowiem strony za jej szerokim stosowaniem przemawia to, iż jest ona instrumentem realizacji zasady prawdy obiektywnej (art. 7 k.p.a.) i zasady budzenia zaufania do organów władzy publicznej (art. 8 k.p.a.). Z drugiej jednak strony trzeba wziąć pod uwagę, że ewentualne nadużycie tej instytucji prowadzić może do wydania orzeczenia z naruszeniem przepisów o właściwości, co skutkować będzie nieważnością orzeczenia na mocy art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a. (wyrok NSA z dnia 3 kwietnia 1990 r., SA/Wr 1001/89, ONSA 1990/2–3/36).

W świetle przepisów kodeksu postępowania administracyjnego obojętne jest źródło pochodzenia wiadomości o istnieniu przyczyny uzasadniającej wyłączenie organu. Wiadomość taka może przede wszystkim zostać pozyskana z urzędu. Wprawdzie art. 25 i 26 k.p.a. w żadnym miejscu nie sugerują źródła pochodzenia informacji uzasadniającej wyłączenie, jednak nie ulega wątpliwości, że może to być źródło o charakterze wewnętrznym. Istotne jest, by w przypadku jakiegokolwiek sygnału przeprowadzić czynności wyjaśniające mające na celu ustalenie, czy w konkretnej sprawie administracyjnej rzeczywiście zachodzi przesłanka wyłączenia organu.

Prawo strony do żądania wyłączenia organu, jakkolwiek niewyrażone expressis verbis w art. 25 i 26 k.p.a., znajduje pełne uzasadnienie funkcjonalne, a ponadto mieści się w sferze szeroko rozumianej aktywności strony w postępowaniu, do czego normatywną podstawę daje zasada czynnego udziału w postępowaniu (art. 10 k.p.a.).