Grzegorczyk Tomasz, Wznowienie postępowania z powodu przestępstwa, którego dopuszczono się w związku z postępowaniem (propter falsa)

Wznowienie postępowania z powodu przestępstwa, którego dopuszczono się w związku z postępowaniem (propter falsa)

Wznowienie postępowania na podstawie art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k., tj. popełnienie przestępstwa w związku z pierwotnym postępowaniem, następuje na wniosek strony i wymaga ustalenia tej okoliczności prawomocnym wyrokiem skazującym lub orzeczeniem stwierdzającym niemożność wydania wyroku skazującego.

Przestępstwo, o którym mowa w art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k. musi być popełnione w związku z postępowaniem. Klasycznym przykładem jest tutaj przestępstwo złożenia fałszywych zeznań lub przestępstwo korupcyjne. Kodeks postępowania karnego nie ogranicza jednak katalogu tych przestępstw, a zatem złożenie wniosku o wznowienie postępowania możliwe jest w przypadku popełnienia każdego przestępstwa, jeżeli pozostawało ono w związku z postępowaniem karnym. Przestępstwo to może być popełnione przez każdego, np. sędziego, prokuratora, funkcjonariusza policji, uczestnika postępowania itp. Dopuszczenie się przestępstwa tylko wówczas stanowi postawę do wznowienia postępowania, jeśli istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia. Konieczne jest ustalenie hipotetycznego związku przyczynowego między przestępstwem a treścią wydanego orzeczenia (postanowienie SN z dnia 7 grudnia 2004 r., III KO 14/04, OSNKW 2005, nr 1, poz. 8). Wznowienie postępowania w oparciu o art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k. może nastąpić na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. W związku z powyższym - co oczywiste - podstawą wznowienia nie może być fakt popełnienia wykroczenia.

Złożenie wniosku o wznowienie postępowania na tej podstawie, że w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia.

Podmiotem uprawnionym do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania jest jedynie podmiot, który w prawomocnie zakończonym postępowaniu był stroną procesu, z tym że w razie jego śmierci wniosek o wznowienie postępowania na jego korzyść może złożyć osoba najbliższa dla zmarłego (art. 115 § 11 k.k.). Wniosku o wznowienie postępowania pokrzywdzony nie może złożyć, jeśli nie występował w procesie w charakterze strony. Uprawnienie takie natomiast posiada nieprokuratorski oskarżyciel publiczny, o ile działa on w tej roli przez całe postępowanie, aż do jego prawomocnego zakończenia.

Wniosek o wznowienie postępowania musi odpowiadać rygorom pisma procesowego, wskazywać podstawę wznowieniową przewidzianą w art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k. i przytaczać okoliczności uzasadniające jej istnienie.

Jeżeli wniosek nie pochodzi od prokuratora musi być sporządzony i podpisany przez obrońcę lub pełnomocnika. Strona występująca z wnioskiem o wznowienie postępowania musi mieć gravamen w tym zakresie, jedynie oskarżyciel publiczny może wystąpić z wnioskiem także na korzyść oskarżonego. W orzecznictwie przyjmuje się, że prokurator może wystąpić z tym wnioskiem, jeżeli działał w procesie w roli oskarżyciela, jednak w wypadku wznowienia w postępowaniu prywatnoskargowym wniosek jego, jako wyrażający wolę wstąpienia do procesu jest możliwy, ale z zasady tylko po stronie oskarżenia (postanowienie SN z dnia 11 października 1973 r., V KO 21/73, OSNPG 1974, nr 1, poz. 13).

Warunkiem koniecznym wniosku o wznowienie postępowania zgodnie z treścią art. 541 k.p.k. jest wykazanie, że czyn, o którym mowa w art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k. został ustalony prawomocnym wyrokiem, chyba że orzeczenie takie nie może zapaść z powodu przyczyn wymienionych w art. 17 § 1 pkt 3–11 k.p.k. lub w art. 22 k.p.k. W takim wypadku wniosek o wznowienie postępowania powinien wskazywać wyrok skazujący lub orzeczenie zapadłe w postępowaniu karnym stwierdzające niemożność wydania takiego wyroku. Orzeczenie, o którym mowa w art. 541 k.p.k. może być wskazane przez wnioskodawcę przez podanie jego sygnatury bądź innej informacji umożliwiającej identyfikację tego orzeczenia.