Stefański Ryszard A., Złożenie zażalenia na zatrzymanie

Złożenie zażalenia na zatrzymanie

Zatrzymanemu przysługuje zażalenie do sądu w zakresie legalności, zasadności i prawidłowości zatrzymania.

Najważniejszym uprawnieniem zatrzymanego jest do zażalenia na zatrzymanie do sądu (art. 246 § 1). Gwarantuje mu to art. 41 ust. 2 Konstytucji RP, stanowiący, że każdy pozbawiony wolności nie na podstawie wyroku sądowego ma prawo do odwołania się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności tego pozbawienia. W zażaleniu zatrzymany może domagać się zbadania zatrzymania pod względem:

a) zasadności, tj. oceny okoliczności faktycznych oraz proporcjonalności,

b) legalności, czyli zgodności zatrzymania z prawem,

c) prawidłowości, a więc sposobu wykonania, warunków panujących w miejscu zatrzymania.

Zażalenie wnosi się do sądu rejonowego, lecz składa się je do organu, który dokonał zatrzymania (art. 246 § 2 k.p.k.). Termin do wniesienia zażalenia wynosi 7 dni i liczy się od chwili zatrzymania (art. 460 k.p.k.). Może ono być wniesione także po zwolnieniu, a wówczas nie ma przeszkód, by złożyć je bezpośrednio w sądzie. W takim wypadku osoba ta realizuje swoje prawa z okresu, gdy była zatrzymana, kontynuując w ten sposób procesową rolę zatrzymanego.

Sądem właściwym rzeczowo jest sąd rejonowy; jest to jego właściwość funkcjonalna. Właściwość miejscowa jest ustalona na podstawie miejsca zatrzymania lub prowadzenia postępowania. Miejsce prowadzenia postępowania określa się nie na podstawie miejsca dokonania określonej czynności, lecz decyduje siedziba organu, który je prowadzi. W wypadku gdy zatrzymanie nastąpiło w toku postępowania przygotowawczego, sądem właściwym do rozpoznania zażalenia jest zawsze sąd, w którego okręgu ma siedzibę organ prowadzący postępowanie, niezależnie od tego, gdzie faktycznie nastąpiło zatrzymanie.

W razie uznania, że zatrzymanie jest bezzasadne, nielegalne, a zatrzymany jest nadal pozbawiony wolności, sąd zarządza natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego (art. 246 § 3 k.p.k.) oraz zawiadamia o tym prokuratora i organ przełożony nad organem, który dokonał zatrzymania (art. 246 § 4 k.p.k.), a gdy stwierdzi tylko jego nieprawidłowość, dokonuje tej ostatniej czynności (art. 246 § 4 k.p.k.).

W razie złożenia przez osobę zatrzymaną zażalenia na zatrzymanie przekazuje się je niezwłocznie do sądu rejonowego miejsca zatrzymania lub prowadzenia postępowania (art. 246 § 2); przekazanie powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki. Wraz z nim przekazuje się protokół zatrzymania oraz inne materiały, które uzasadniały zatrzymanie (§ 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 września 2015 r. w sprawie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów.)