Niektóre zasady przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych osobom prowadzącym działalność gospodarczą i osobom z nimi współpracującym.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.ZUS.1997.12.18

Akt utracił moc

Wersja od: 1 października 1997 r.

WYTYCZNE NR 6

Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 3 września 1997 r.

w sprawie niektórych zasad przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych osobom prowadzącym działalność gospodarczą i osobom z nimi współpracującym.

W celu jednolitego stosowania zasad przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, określonych w:

1) ustawie z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (Dz. U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 110, poz. 474, z 1995 r. Nr 4, poz. 17, z 1996 r. Nr 100, poz. 461 i Nr 124, poz. 585 i z 1997 r. Nr 28, poz. 153), zwanej dalej ustawą,

2) rozporządzeniu Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 11 lutego 1977 r. w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników i niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 6, poz. 25, z 1978 r. Nr 19, poz. 87, z 1981 r. Nr 5, poz. 22, z 1983 r. Nr 66, poz. 300 i z 1990 r. Nr 7, poz. 41),

3) ustawie z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych (Dz. U. z 1995 r. Nr 4, poz. 17 i Nr 138, poz. 681 i z 1997 r. Nr 93, poz. 569),

wyjaśniam.

Rozdział  1

Postanowienia ogólne

1. Użyte w wytycznych określenia oznaczają:

1) ubezpieczony - osobę prowadzącą działalność gospodarczą, podlegającą ubezpieczeniu społecznemu określonemu ustawą,

2) osoba współpracująca - osobę, o której mowa w art. 26 ustawy,

3) składka - składkę na ubezpieczenie społeczne,

4) zasiłek - zasiłek chorobowy, macierzyński i świadczenie rehabilitacyjne,

5) oddział ZUS - oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwy ze względu na miejsce prowadzenia działalności,

6) niezdolność do pracy - niezdolność do prowadzenia działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności,

7) układ ratalny - decyzja oddziału ZUS o wyrażeniu zgody na rozłożenie na raty spłaty zobowiązań z tytułu składek,

8) dochód - dochód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne,

9) przeciętne wynagrodzenie - przeciętne miesięczne wynagrodzenie z poprzedniego kwartału, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego dla celów emerytalnych.

2. Ubezpieczonym i osobom współpracującym przysługują następujące świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa:

1) zasiłek chorobowy,

2) świadczenie rehabilitacyjne,

3) zasiłek porodowy,

4) zasiłek macierzyński,

5) zasiłek pogrzebowy.

Rozdział  2

Prawo do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługujących ubezpieczonym

3. Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługują ubezpieczonym na zasadach i w wysokości przewidzianych dla pracowników, z uwzględnieniem ust. 4-10 i 24-31.

Zasiłek chorobowy

4. Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje ubezpieczonemu z tytułu niezdolności do pracy trwającej nieprzerwanie co najmniej trzydzieści kolejnych dni, nawet jeżeli zasiłek przysługuje za okres krótszy niż trzydzieści dni.

Przykład:

Ubezpieczona stała się niezdolna do pracy z powodu choroby w dniu 19 lipca. Niezdolność została orzeczona na okres 35 dni, tj. od 19 lipca do 22 sierpnia. W dniu 8 sierpnia ubezpieczona urodziła dziecko i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. W związku z tym, że niezdolność orzeczona została na okres 35 dni, ubezpieczona ma prawo do zasiłku chorobowego za okres od 19 lipca do 7 sierpnia (20 dni).

5. Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje ubezpieczonemu od pierwszego dnia ubezpieczenia.

6. Ubezpieczony ma prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia, jeśli niezdolność do pracy powstała:

1) w czasie ubezpieczenia i trwała nieprzerwanie po jego ustaniu,

2) w ciągu jednego miesiąca (30 dni) po ustaniu ubezpieczenia i trwała nieprzerwanie co najmniej 30 dni, a w razie zachorowania na gruźlicę (A15-A19, B90), brucelozę (A23), wściekliznę (A28), zakaźne zapalenie wątroby (B15-B19) lub zimnicę (B50-B54) - jeśli powstała w ciągu trzech miesięcy po ustaniu ubezpieczenia.

Świadczenie rehabilitacyjne

7. Prawo do świadczenia rehabilitacyjnego przysługuje ubezpieczonemu:

1) w czasie ubezpieczenia,

2) po ustaniu ubezpieczenia, jeśli powstało ono:

a) w czasie ubezpieczenia i trwa nieprzerwanie po jego ustaniu,

b) po ustaniu ubezpieczenia, bezpośrednio po okresie pobierania zasiłku chorobowego.

Zasiłek porodowy

8.1. Prawo do zasiłku porodowego przysługuje ubezpieczonej, która:

1) urodziła dziecko w okresie ubezpieczenia lub w okresie pobierania zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu ubezpieczenia,

2) przyjęła - w okresie ubezpieczenia lub w okresie pobierania zasiłku po ustaniu ubezpieczenia - dziecko w wieku do jednego roku na wychowanie z zamiarem jego przysposobienia, jeżeli do sądu opiekuńczego zgłoszony został wniosek w sprawie jego przysposobienia.

8.2. Prawo do zasiłku porodowego przysługuje również nie pracującej i nie pobierającej zasiłku dla bezrobotnych żonie ubezpieczonego, pozostającej z nim we wspólności małżeńskiej.

Zasiłek macierzyński

9.1. Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje z tytułu:

1) urodzenia dziecka,

2) przyjęcia dziecka na wychowanie z zamiarem jego przysposobienia, jeśli do sądu opiekuńczego zgłoszony został wniosek w sprawie jego przysposobienia,

w okresie ubezpieczenia lub w okresie pobierania zasiłku po ustaniu ubezpieczenia.

9.2. Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

9.3. Prawo do zasiłku macierzyńskiego może zostać przyznane również przed przewidywaną datą porodu, w wymiarze do 4 tygodni. Po porodzie przysługuje zasiłek macierzyński nie wykorzystany przed porodem, aż do wyczerpania odpowiednio okresu 12, 14 lub 22 tygodni.

Zasiłek pogrzebowy

10. Zasiłek pogrzebowy przysługuje z tytułu pokrycia kosztów pogrzebu:

1) ubezpieczonego,

2) osoby pobierającej zasiłek po ustaniu ubezpieczenia,

3) członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2, który w chwili śmierci nie zarobkował i pozostawał z tą osobą we wspólnym gospodarstwie domowym albo do którego utrzymania osoba ta przyczyniała się.

Rozdział  3

Prawo do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługujących osobom współpracującym

11. Przy ustalaniu prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługujących osobom współpracującym stosuje się zasady określone w ust. 3, 4, 6-10, z uwzględnieniem ust. 12 i 13.

12.1. Osoba współpracująca nabywa prawo do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku porodowego i zasiłku macierzyńskiego po upływie trzech miesięcy (90 dni) nieprzerwanego ubezpieczenia. Prawo do zasiłku pogrzebowego przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia.

Przykład:

Osoba współpracująca podlega ubezpieczeniu społecznemu od 16 maja. W dniu 18 lipca stała się niezdolna do pracy z powodu choroby i niezdolność ta trwała nieprzerwanie do 2 września. Ponieważ od daty objęcia ubezpieczeniem społecznym do dnia powstania niezdolności do pracy nie upłynęło jeszcze trzy miesiące (90 dni) ubezpieczenia, w okresie od 18 lipca do 13 sierpnia osoba ta nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Prawo to przysługuje jej za pozostały okres niezdolności do pracy, od 14 sierpnia do 2 września.

12.2. Do okresu ubezpieczenia, o którym mowa w ust. 12.1, wlicza się również okresy ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, jeżeli między tymi okresami nie było przerwy, chyba że przerwa przypadała na dni ustawowo wolne od pracy.

12.3. Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia, jeśli niezdolność do pracy spowodowana została każdym wypadkiem, nie tylko wypadkiem przy pracy, w drodze do pracy i z pracy.

Przykład:

Osoba współpracująca w drugim miesiącu ubezpieczenia uległa wypadkowi komunikacyjnemu, w wyniku którego stała się niezdolna do pracy i niezdolność ta trwała 46 dni. Występując do oddziału ZUS z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego osoba ta poinformowała o wypadku składając jako potwierdzenie - zaświadczenie policji. Osobie tej zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem.

13. Osoba współpracująca nie ma prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli w czasie ubezpieczenia nie spełniła warunku, o którym mowa w ust. 12.1.

Rozdział  4

Podstawa wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

14.1. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego stanowi przeciętny miesięczny dochód z okresu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku.

14.2. Jeżeli ubezpieczenie trwało krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętny miesięczny dochód z faktycznego okresu ubezpieczenia.

15.1. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 14, ubezpieczony nie wykonywał działalności w związku z niezdolnością do pracy, za którą pobierał zasiłek lub w związku z pełnieniem czynnej lub zastępczej służby wojskowej albo zasadniczej służby w obronie cywilnej, przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku:

1) wyłącza się dochód z każdego miesiąca, w którym ubezpieczony wykonywał działalność przez mniej niż połowę miesiąca,

2) przyjmuje się faktyczny dochód z miesięcy, w których ubezpieczony wykonywał działalność co najmniej przez połowę miesiąca.

15.2. Przyjmuje się, że obowiązującym ubezpieczonego czasem wykonywania działalności w miesiącu jest każdy dzień tego miesiąca (odpowiednio 28, 29, 30 lub 31).

Przykład:

Ubezpieczony stał się niezdolny do pracy w dniu 20 maja. Ustalając podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy przyjąć przeciętny miesięczny dochód z 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia poprzedzających miesiąc, w którym nastąpiło zachorowanie, tj. z okresu od maja roku poprzedniego do kwietnia danego roku. W okresie tych 12 miesięcy ubezpieczony pobierał zasiłek chorobowy od 30 lipca do 5 września roku poprzedniego oraz w okresie od 16 lutego do 28 marca danego roku. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć dochód z maja, czerwca, lipca, września, października, listopada i grudnia poprzedniego roku oraz ze stycznia, lutego i kwietnia danego roku i podzielić go przez 10. W podstawie nie zostanie uwzględniony dochód z sierpnia poprzedniego roku, gdyż przez cały miesiąc ubezpieczony nie wykonywał działalności oraz z marca danego roku, gdyż w tym miesiącu ubezpieczony wykonywał działalność przez mniej niż połowę miesiąca.

15.3. Okresy wypłaty zasiłków wydział zasiłków ustala na podstawie dokumentacji własnej, a okresy służby wojskowej - na podstawie informacji wydziału dochodów i rozliczeń, o której mowa w ust. 38.

15.4. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 14, ubezpieczony w każdym miesiącu z przyczyn wymienionych w ust. 15.1, wykonywał działalność przez mniej niż połowę miesiąca, do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się faktyczny dochód ze wszystkich miesięcy.

16.1. Dochód z miesiąca, w trakcie którego nastąpiło podjęcie lub zakończenie działalności, jest uwzględniany w podstawie wymiaru zasiłku, jeżeli działalność była prowadzona przez co najmniej połowę tego miesiąca.

16.2. Jeżeli działalność gospodarcza została podjęta w trakcie miesiąca poprzedzającego powstanie prawa do zasiłku, podstawę wymiaru zasiłku stanowi faktyczny dochód z pierwszego niepełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia, nawet jeśli działalność była wykonywana przez mniej niż połowę tego miesiąca, z zastrzeżeniem ust. 18.1.

Przykład:

Zgłoszenie do ubezpieczenia nastąpiło 18 lipca. Ubezpieczony zachorował 25 sierpnia. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi dochód z lipca. Podstawa ta nie może być jednak niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w sierpniu, w którym powstało prawo do zasiłku.

17. Jeżeli prawo do zasiłku powstało w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia, podstawę wymiaru zasiłku stanowi dochód z tego miesiąca, z zastrzeżeniem ust. 18.1.

18.1. Podstawa wymiaru zasiłku nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku.

18.2. Zasada, o której mowa w ust. 18.1, ma zastosowanie do każdego rodzaju zasiłku, także wówczas, gdy między okresami pobierania różnych zasiłków nie było przerwy.

Przykład 1:

Ubezpieczona była niezdolna do pracy w okresie od 20 lutego do 16 listopada i z tego tytułu nabyła prawo do zasiłku chorobowego. Podstawę wymiaru zasiłku ustalono przyjmując przeciętny miesięczny dochód z okresu 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia poprzedzających miesiąc, w którym nastąpiło zachorowanie, tj. z okresu od lutego roku poprzedniego do stycznia danego roku. Podstawa wymiaru zasiłku była niższa od najniższej podstawy wymiaru składek z lutego czyli miesiąca, w którym powstało prawo do zasiłku. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjęto najniższą podstawę wymiaru składek z tego miesiąca. Od 17 listopada, bezpośrednio po wykorzystaniu pełnego okresu zasiłkowego, ubezpieczona nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek z miesiąca, w którym powstało prawo do tego zasiłku, tj. z listopada.

Przykład 2:

Osoba współpracująca została objęta ubezpieczeniem społecznym w dniu 10 czerwca. W dniu 6 sierpnia stała się niezdolna do pracy i niezdolność ta trwała nieprzerwanie do 13 października. W okresie od 6 sierpnia do 7 września nie ma prawa do zasiłku chorobowego, gdyż nie upłynął jeszcze okres trzech miesięcy (90 dni) ubezpieczenia. Prawo do zasiłku osoba ta nabędzie od 8 września. Podstawę wymiaru tego zasiłku stanowi dochód z faktycznego okresu ubezpieczenia, tj. od czerwca do sierpnia. Podstawa ta nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek za wrzesień, tj. za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku.

18.3. Zasada, o której mowa w ust. 18.1, ma również zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku, do którego prawo powstało w trakcie niezdolności do pracy, w wyniku udzielenia układu ratalnego na spłatę zaległych składek. Podstawa ta nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek z miesiąca, w którym powstało prawo do zasiłku w wyniku udzielenia układu ratalnego.

18.4. W przypadku, gdy po zakończeniu realizacji układu ratalnego, następuje wypłata zasiłku za okres wsteczny, za który istniała zaległość, podstawę wymiaru zasiłku za cały okres tej nieprzerwanej niezdolności do pracy ustala się ponownie. Jeżeli podstawa wymiaru zasiłku, ustalona ponownie, jest niższa od podstawy wymiaru zasiłku wypłaconego w wyniku udzielenia układu ratalnego, oddział ZUS potrąca nadpłaconą kwotę z wypłacanego zasiłku.

Przykład:

Ubezpieczony był niezdolny do pracy w okresie od 20 lutego do 20 maja. W związku z zaleganiem z opłatą składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę, oddział ZUS nie podjął wypłaty zasiłku chorobowego. Na wniosek ubezpieczonego, decyzją z dnia 1 kwietnia, oddział ZUS rozłożył spłatę zaległości na raty. Po przystąpieniu ubezpieczonego do realizacji układu ratalnego, tzn. wpłaceniu pierwszej raty wraz z bieżącą składką, oddział ZUS podjął wypłatę zasiłku chorobowego za okres od 1 kwietnia do 20 maja. Przeciętny miesięczny dochód z okresu od kwietnia roku poprzedniego do marca był niższy od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w kwietniu, a zatem do podstawy wymiaru zasiłku przyjęto najniższą podstawę wymiaru składek z kwietnia. Zaległość w opłacie składek ubezpieczony uregulował w całości we wrześniu. Oddział ZUS wypłacił ubezpieczonemu zasiłek chorobowy za okres od 20 lutego do 31 marca. Podstawę wymiaru zasiłku oddział ZUS ustalił przyjmując najniższą podstawę wymiaru składek z lutego, gdyż przeciętna miesięczna podstawa wymiaru składek z 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia poprzedzających zachorowanie była od niej niższa. W związku z tym, że najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne obowiązująca w lutym była niższa od obowiązującej w kwietniu i przyjętej do obliczenia zasiłku wypłaconego po udzieleniu układu ratalnego, powstałą nadpłatę za okres od 1 kwietnia do 20 maja oddział ZUS potrącił z zasiłku przysługującego za okres od 20 lutego do 31 marca.

19. Jeżeli ubezpieczonego lub osobę współpracującą pozbawiono prawa do zasiłku chorobowego w trakcie nieprzerwanej niezdolności do pracy, po podjęciu wypłaty zasiłku za dalszy okres tej niezdolności, podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo.

Przykład:

Osoba współpracująca była niezdolna do pracy w okresie od 19 lipca do 28 września. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjęto przeciętny miesięczny dochód z okresu od lipca roku poprzedniego do czerwca danego roku. Z uwagi na to, iż tak ustalona podstawa wymiaru zasiłku była niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w lipcu, do podstawy wymiaru zasiłku przyjęto najniższą podstawę wymiaru składek z lipca. Za okres zwolnienia lekarskiego od 17 sierpnia do 2 września osoba współpracująca została pozbawiona zasiłku, gdyż w wyniku kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy oddział ZUS ustalił, że zwolnienie to było wykorzystywane w sposób niezgodny z jego celem. Ponownie podjęto wypłatę zasiłku za dalszy okres niezdolności do pracy orzeczony w kolejnym zwolnieniu lekarskim - od 3 do 28 września. Podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za ten okres nie ustala się ponownie. Podstawę tę stanowi najniższa podstawa wymiaru składek z lipca, a więc z miesiąca, w którym powstało prawo do zasiłku.

20. Podstawę wymiaru ustala się z uwzględnieniem dochodu z tego okresu ubezpieczenia, w czasie którego powstało prawo do zasiłku.

21.1. Jeżeli prawo do zasiłku powstało przed upływem 12 miesięcy (360 dni) ubezpieczenia, podstawa wymiaru zasiłku nie może być wyższa od kwoty równej 250% przeciętnego wynagrodzenia. Kwotę tę ustala się miesięcznie na okres trzech miesięcy, poczynając od trzeciego miesiąca kalendarzowego każdego kwartału.

21.2. Jeżeli okres pierwszych 12 miesięcy (360 dni) ubezpieczenia upływa w trakcie pobierania zasiłku, którego podstawa wymiaru została ograniczona zgodnie z zasadą, o której mowa w ust. 21.1, od dnia następnego po upływie 12 miesięcy ubezpieczenia podstawa ta powinna być ustalona zgodnie z ust. 14, bez ograniczenia do 250% przeciętnego wynagrodzenia.

22.1. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego waloryzuje się według zasad określonych dla pracowników. Waloryzacji podlega faktyczny przeciętny miesięczny dochód z okresu, o którym mowa w ust. 14. Zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku chorobowego.

22.2. Jeżeli po przedłużeniu okresu wypłaty zasiłku chorobowego i zrewaloryzowaniu podstawy jego wymiaru w ramach tego samego okresu zasiłkowego wystąpiła przerwa w niezdolności do pracy, po tej przerwie podstawę wymiaru zasiłku ustala się ponownie. Podstawa ta jest waloryzowana wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w kwartale, w którym nastąpiło przedłużenie okresu wypłaty zasiłku (wskaźnik waloryzacji obowiązujący w 181 dniu). Tak ustalona podstawa wymiaru nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w miesiącu, w którym ponownie powstało prawo do zasiłku.

Przykład:

Ubezpieczony był niezdolny do pracy z powodu choroby w okresie od 20 marca do 29 września oraz od 14 października do 28 grudnia. Podstawę wymiaru zasiłku za okres od 20 marca do 15 września ustalono przyjmując najniższą podstawę wymiaru składek z marca, gdyż przeciętny miesięczny dochód z 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia poprzedzających miesiąc, w którym nastąpiło zachorowanie, był niższy od najniższej podstawy wymiaru składek za ten miesiąc. Po upływie 6-miesięcznego okresu zasiłkowego, od 16 września, okres wypłaty zasiłku został przedłużony. Podstawa wymiaru zasiłku przysługującego za okres od 16 do 29 września podlega waloryzacji wskaźnikiem obowiązującym w III kwartale. Waloryzacji tej podlega faktyczna podstawa wymiaru zasiłku. Zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w marcu, tj. w miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku. Podstawę wymiaru zasiłku, do którego prawo powstało 14 października, ustala się ponownie na podstawie przeciętnej miesięcznej podstawy wymiaru składek z okresu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ponowne zachorowanie. Faktyczną podstawę wymiaru zasiłku z tego okresu waloryzuje się wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w III kwartale, tj. w kwartale, w którym nastąpiło przedłużenie okresu wypłaty zasiłku. Zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w październiku.

23.1. Podstawę wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego stanowi przeciętny miesięczny dochód przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, po waloryzacji podstawy wymiaru zasiłku. Podstawa wymiaru świadczenia nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek za miesiąc, w którym powstało prawo do świadczenia.

23.2. Jeżeli świadczenie rehabilitacyjne zostało przyznane po upływie 6 miesięcy pobierania zasiłku chorobowego, przed ustaleniem podstawy wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego podstawa wymiaru zasiłku chorobowego podlega waloryzacji. Zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku chorobowego stanowi podstawę wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego.

Rozdział  5

Zaleganie z opłatą składek

24.1. W razie zalegania przez ubezpieczonego z opłatą składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę, prawo do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku porodowego i zasiłku macierzyńskiego nie przysługuje ubezpieczonemu i osobie współpracującej do czasu opłacenia w całości zaległych składek.

24.2. Zasada, o której mowa w ust. 24.1, ma również zastosowanie po ustaniu ubezpieczenia.

25. Prawo do zasiłku pogrzebowego przysługuje mimo zalegania z opłatą składek na kwotę, o której mowa w ust. 24.1.

26.1. W celu ustalenia uprawnień do zasiłków, o których mowa w ust. 24.1, wydział zasiłków występuje do wydziału dochodów i rozliczeń o ustalenie, czy ubezpieczony zalega z opłatą składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę.

26.2. Zaległość, o której mowa w ust. 26.1, wydział dochodów i rozliczeń ustala na pierwszy dzień miesiąca, za który przysługuje zasiłek.

27. Wydział zasiłków występuje o kolejne potwierdzenie zalegania z opłatą składek:

1) w miesiącu bieżącym - w razie adnotacji "zalega na kwotę trzymiesięcznej składki",

2) w miesiącu następnym - w razie adnotacji "zalega na kwotę dwumiesięcznej składki",

3) w trzecim miesiącu - w razie adnotacji "zalega na kwotę jednomiesięcznej składki",

4) w czwartym miesiącu - w razie adnotacji "nie zalega".

28.1. W razie stwierdzenia zaległości na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę, w tym również w trakcie pobierania zasiłku, jego wypłatę wstrzymuje się od pierwszego dnia miesiąca, w którym powstała ta zaległość, do daty uregulowania zaległości w całości.

Przykład:

Ubezpieczony jest niezdolny do pracy w okresie od 5 stycznia do 16 lutego. Wydział zasiłków uzyskał z wydziału dochodów i rozliczeń potwierdzenie, że na dzień 1 stycznia ubezpieczony zalega z opłatą składek na kwotę trzymiesięcznej składki. Nie upłynął termin płatności składki za grudzień. Wydział zasiłków wypłacił zasiłek chorobowy za okres od 5 do 31 stycznia. W lutym wydział dochodów i rozliczeń potwierdził, że ubezpieczony zalega z opłatą składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę, gdyż nie opłacił należnej składki za grudzień. Za okres od 1 do 16 lutego wydział zasiłków wstrzymuje wypłatę zasiłku chorobowego.

28.2. W razie wstrzymania wypłaty zasiłku z powodu zalegania z opłatą składek, wydział zasiłków podejmuje jego wypłatę po uzyskaniu z wydziału dochodów i rozliczeń potwierdzenia o uregulowaniu zadłużenia w całości.

Przykład:

Ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego za okres od 15 stycznia do 20 lutego. Wydział dochodów i rozliczeń dokonując potwierdzenia stwierdził, że ubezpieczony zalega z opłatą składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę. Wydział zasiłków odmówił prawa do zasiłku chorobowego. W marcu ubezpieczony częściowo uregulował zaległość, do uregulowania pozostała kwota równa jednomiesięcznej składce. W kwietniu ubezpieczony wystąpił o zasiłek chorobowy. W związku z tym, że zaległość nie została uregulowana w całości, wydział zasiłków odmówił prawa do zasiłku chorobowego za kolejny okres niezdolności do pracy. Wypłatę zasiłków wydział zasiłków podejmie po uregulowaniu zaległości w całości. O całkowitym uregulowaniu należności wydział dochodów i rozliczeń informuje wydział zasiłków z urzędu.

29. W razie objęcia ubezpieczeniem społecznym z okresem wstecznym z winy ubezpieczonego, zaległość z opłatą składek ustala się na pierwszy dzień miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o zasiłek.

30.1. W razie udzielenia przez oddział ZUS układu ratalnego na spłatę zaległych składek i przystąpienia przez ubezpieczonego do jego realizacji, tzn. wpłacenia pierwszej raty wraz z bieżącą składką zasiłki, o których mowa w ust. 24.1, wypłaca się za okres od dnia udzielenia układu ratalnego.

30.2. W razie zerwania układu ratalnego, wydział zasiłków wstrzymuje wypłatę zasiłków od dnia zerwania tego układu, a wypłacone po dniu zerwania układu podlegają zwrotowi.

30.3. Wydział dochodów i rozliczeń informuje wydział zasiłków o dacie udzielenia układu ratalnego i o dacie jego zerwania.

31. Po opłaceniu w całości zaległych składek zasiłki, o których mowa w ust. 24.1, wypłaca się za cały okres, w którym istniała zaległość, nie dłużej jednak niż za 3 lata wstecz od uregulowania należności.

Przykład:

Ubezpieczony był niezdolny do pracy w okresie od 22 września do 30 grudnia. Oddział ZUS odmówił prawa do zasiłku chorobowego z uwagi na zaległość w opłacie składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę. Zaległość została w całości uregulowana w dniu 14 marca roku następnego. Ubezpieczony ma prawo do zasiłku za cały okres niezdolności do pracy od 22 września do 30 grudnia.

Rozdział  6

Zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne

32.1. Zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne przysługują ubezpieczonym i osobom współpracującym na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych.

32.2. Na prawo do zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych nie ma wpływu terminowość opłacania składek.

Rozdział  7

Zasady wypłaty świadczeń

33. Prawo do zasiłków, o których mowa w ust. 2, ustalają oraz zasiłki te wypłacają oddziały ZUS.

34. Zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne przysługujące ubezpieczonym i osobom współpracującym mogą być na ich wniosek wypłacane poprzez pomniejszanie należności z tytułu składek o kwoty przysługujących zasiłków.

35. W razie wyłączenia z ubezpieczenia społecznego z datą wsteczną, zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne wypłacone ubezpieczonemu lub osobie współpracującej po ustaniu ubezpieczenia nie podlegają zwrotowi, jeśli osoby te złożą oświadczenie, że za ten okres nie pobrały zasiłków z innego tytułu.

36. Dokumentację niezbędną przy ustalaniu uprawnień i wypłacie świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych stanowią dokumenty określone w przepisach dotyczących pracowników, z uwzględnieniem ust. 38.

37. W razie złożenia zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy (druk Mz L-4) obejmującego okres niezdolności do pracy krótszy niż 30 dni, wydział zasiłków informuje ubezpieczonego lub osobę współpracującą o przyczynie niewypłacenia zasiłku, a zaświadczenie załącza do karty zasiłkowej.

38. Przed wypłatą zasiłków, o których mowa w ust. 2, wydział zasiłków występuje do wydziału dochodów i rozliczeń o potwierdzenie ubezpieczenia, a w razie wypłaty zasiłku chorobowego, macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego - również o potwierdzenie podstaw wymiaru składek za miesiące, z których dochód stanowi podstawę wymiaru zasiłku i zalegania z opłatą składek - druk ZR-10, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do wytycznych.

39. Wydział zasiłków informuje niezwłocznie wydział dochodów i rozliczeń o wypłaceniu ubezpieczonemu lub osobie współpracującej zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, świadczenia rehabilitacyjnego oraz pogrzebowego z tytułu pokrycia kosztów pogrzebu ubezpieczonego lub osoby współpracującej.

40.1. Oddział ZUS przesyła ubezpieczonemu roczną informację o kwotach wypłaconych zasiłków oraz pobranych zaliczkach na podatek - do rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych.

40.2. Dane identyfikacyjne ubezpieczonego, które powinny być zamieszczone w rocznej informacji podatkowej, ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia społecznego po dniu 30 czerwca 1997 r., wydział zasiłków uzyskuje z wydziału dochodów i rozliczeń występując o ich podanie na formularzu stanowiącym załącznik nr 2 do wytycznych. W pozostałych przypadkach o podanie tych informacji wydział zasiłków występuje do ubezpieczonych i osób współpracujących przesyłając do wypełnienia ten formularz.

Rozdział  8

Postanowienia przejściowe i końcowe

41.1. Od dnia wejścia w życie wytycznych, podstawy wymiaru zasiłku, do którego prawo powstało przed tym dniem, nie ustala się na nowo przez cały okres nieprzerwanego pobierania zasiłku.

41.2. W razie wystąpienia przerwy w pobieraniu zasiłku po wejściu w życie wytycznych, podstawę wymiaru zasiłku przysługującego za okres po tej przerwie ustala się według zasad określonych w wytycznych.

41.3. W razie powstania prawa do świadczenia rehabilitacyjnego po wejściu w życie wytycznych, podstawę wymiaru tego świadczenia ustala się z uwzględnieniem dochodu przyjętego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, nawet jeżeli ta podstawa ustalona była według dotychczasowych zasad.

42. Tracą moc wytyczne nr 1 Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 lutego 1996 r. w sprawie niektórych zasad przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych osobom prowadzącym działalność gospodarczą i osobom z nimi współpracującym (Dz. Urz. ZUS Nr 4, poz. 8).

43. Wytyczne wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK Nr 1

Zaświadczenie o ubezpieczeniu osoby prowadzącej działalność gospodarczą

- osoby prowadzącej inną działalność zarobkową

- osoby współpracującej

- osoby kontynuujące ubezpieczenie

(pominięty)

ZAŁĄCZNIK Nr 2

Informacja o danych identyfikacyjnych ubezpieczonego do rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych

(pominięty)