Rozdział 24 - Środki zapobiegawcze. - Kodeks postępowania karnego.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1969.13.96

Akt utracił moc

Wersja od: 18 października 1997 r.

Rozdział  24.

Środki zapobiegawcze.

Art.  209.

Środki zapobiegawcze można stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, jeżeli dowody zebrane przeciwko oskarżonemu dostatecznie uzasadniają, że popełnił on przestępstwo.

Art.  210. ³⁶

§ 1.  Środki zapobiegawcze stosuje sąd, a przed wniesieniem aktu oskarżenia - prokurator.

§ 2. W postępowaniu przygotowawczym można stosować środki zapobiegawcze tylko względem osoby, która została przesłuchana w sprawie w charakterze podejrzanego.

§ 3. Tymczasowe aresztowanie stosuje tylko sąd.

§ 4. Przed zastosowaniem tymczasowego aresztowania sąd przesłuchuje podejrzanego. Prokurator przesłuchuje podejrzanego przed zastosowaniem poręczenia majątkowego. Jeżeli stawi się obrońca podejrzanego, dopuszcza się go do udziału w postępowaniu.

§ 5. Tymczasowe aresztowanie stosuje w postępowaniu przygotowawczym, na wniosek prokuratora, sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się to postępowanie, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki - także inny sąd rejonowy. Po wniesieniu aktu oskarżenia tymczasowe aresztowanie stosuje sąd, przed którym sprawa się toczy.

§ 6. Prokurator przesyłając wraz z aktami sprawy wniosek, o którym mowa w § 5, zarządza jednocześnie doprowadzenie podejrzanego do sądu.

Art.  211.

§ 1. W postanowieniu o zastosowaniu środka zapobiegawczego należy wymienić osobę, zarzucany jej czyn, jego kwalifikację prawną oraz podstawę prawną zastosowania tego środka.

§ 2. 37  W postanowieniu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania należy wymienić czas zatrzymania, a ponadto określić termin, do którego aresztowanie ma trwać.

Art.  212.

  ³⁸ Na postanowienie w przedmiocie środka zapobiegawczego przysługuje zażalenie na zasadach ogólnych z wyjątkiem, o którym mowa w art. 222 § 4.

Art.  213.

§ 1. 39  Środek zapobiegawczy należy niezwłocznie uchylić lub zmienić, jeżeli ustaną przyczyny, wskutek których został on zastosowany, lub powstaną przyczyny uzasadniające jego uchylenie, zmianę na łagodniejszy albo zaostrzenie.

§ 2.   ⁴⁰  Zastosowany przez sąd środek zapobiegawczy może być w postępowaniu przygotowawczym uchylony lub zmieniony na łagodniejszy również przez prokuratora.

Art.  214.

  ⁴¹  Oskarżony może składać w każdym czasie wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego; w przedmiocie wniosku rozstrzyga najpóźniej w ciągu 3 dni prokurator, a po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu, sąd, przed którym sprawa się toczy. Na postanowienie sądu w przedmiocie wniosku zażalenie nie przysługuje.

Art.  215.

 Zawieszenie postępowania nie stoi na przeszkodzie orzekaniu co do środków zapobiegawczych.

Art.  216.

Nadzór nad prawidłowością zatrzymania i wykonania środków zapobiegawczych w toku postępowania przygotowawczego sprawuje prokurator, a w toku postępowania sądowego - sąd.

Art.  217. ⁴²

§ 1.  Tymczasowe aresztowanie może nastąpić, jeżeli:

1) zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu,

2) zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne.

§ 2. Jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub umyślnego występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą.

§ 3. Tymczasowe aresztowanie może wyjątkowo nastąpić także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony ponownie popełni zbrodnię lub występek, o którym mowa w § 2, przeciwko życiu, zdrowiu lub powszechnemu bezpieczeństwu, a zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.

§ 4. Przepisy § 1, 2 i 3 stosuje się odpowiednio do pozostałych środków zapobiegawczych.

Art.  218.

Jeżeli szczególne względy nie stoją temu na przeszkodzie, należy odstąpić od tymczasowego aresztowania, zwłaszcza gdy pozbawienie oskarżonego wolności:

1) spowodowałoby dla jego życia lub zdrowia poważne niebezpieczeństwo,

2) pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla oskarżonego lub jego najbliższej rodziny.

Art.  219.

Jeżeli stan zdrowia oskarżonego tego wymaga, tymczasowe aresztowanie może być wykonywane tylko w postaci umieszczenia w odpowiednim zakładzie leczniczym.

Art.  220. ⁴³

§ 1.  O zastosowaniu tymczasowego aresztowania sąd jest obowiązany bezzwłocznie zawiadomić osobę najbliższą dla oskarżonego.

§ 2. Na wniosek oskarżonego można również zawiadomić inną osobę zamiast lub obok osoby wskazanej w § 1.

§ 3. O zastosowaniu tymczasowego aresztowania sąd jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić zakład pracy lub uczelnię, a w stosunku do żołnierza - jego dowódcę.

Art.  221. ⁴⁴

§ 1.  Sąd stosujący tymczasowe aresztowanie ma obowiązek:

1) zawiadomienia o tym sądu opiekuńczego, jeżeli zachodzi potrzeba ustanowienia opieki nad dziećmi aresztowanego,

2) zawiadomienia wydziału opieki społecznej, jeżeli zachodzi potrzeba roztoczenia opieki nad osobą niedołężną lub chorą, którą aresztowany się opiekował,

3) przedsięwzięcia niezbędnych czynności do ochrony mienia i mieszkania aresztowanego.

§ 2. O poczynionych wystąpieniach i wydanych zarządzeniach należy powiadomić tymczasowo aresztowanego.

Art.  222. ⁴⁵

§ 1.  W postępowaniu przygotowawczym sąd stosując tymczasowe aresztowanie oznacza jego termin na okres nie dłuższy niż 3 miesiące.

§ 2. Jeżeli ze względu na szczególne okoliczności sprawy nie można było ukończyć postępowania przygotowawczego w terminie określonym w § 1, tymczasowe aresztowanie mogą przedłużyć, gdy zachodzi tego potrzeba, na wniosek prokuratora:

1) sąd właściwy do rozpoznania sprawy na okres do 6 miesięcy,

2) sąd wojewódzki albo apelacyjny na dalszy okres oznaczony, niezbędny do ukończenia postępowania przygotowawczego, który jednak łącznie nie może przekroczyć roku.

§ 3. Łączny czas stosowania tymczasowego aresztowania do chwili wydania pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji nie może przekroczyć roku i 6 miesięcy, a w sprawach o zbrodnie - 2 lat.

§ 4. 46  Przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania na okres oznaczony, przekraczający terminy określone w § 2 i 3, może dokonać tylko Sąd Najwyższy na wniosek sądu, przed którym sprawa się toczy, a w postępowaniu przygotowawczym na wniosek Prokuratora Generalnego - jeżeli konieczność taka powstaje w związku z zawieszeniem postępowania karnego, przedłużającą się obserwacją psychiatryczną oskarżonego, przedłużającym się opracowywaniem opinii biegłego, wykonywaniem czynności dowodowych w sprawie o szczególnej zawiłości lub poza granicami kraju, celowym przewlekaniem postępowania przez oskarżonego, a także z powodu innych istotnych przeszkód, których organy prowadzące postępowanie nie mogły usunąć.

Art.  223.

 Jeżeli z powodu niepoczytalności podejrzanego następuje umorzenie postępowania, można niezależnie od terminów określonych w art. 222 orzec o utrzymaniu tymczasowego aresztowania do czasu zakończenia postępowania w sprawie lub w przedmiocie środka zabezpieczającego.

Art.  224.

Okres tymczasowego aresztowania liczy się od dnia zatrzymania.

Art.  225.

Poza wypadkiem, gdy tymczasowe aresztowanie jest obowiązkowe, środka tego nie stosuje się, jeżeli wystarczające jest poręczenie lub dozór albo oba te środki zapobiegawcze łącznie.

Art.  226.

§ 1. Poręczenie majątkowe w postaci pieniędzy, papierów wartościowych, zastawu lub hipoteki może złożyć oskarżony albo inna osoba.

§ 2. Wysokość, rodzaj i warunki poręczenia majątkowego, a w szczególności termin złożenia przedmiotu poręczenia należy określić w postanowieniu, mając na względzie sytuację materialną oskarżonego i składającego poręczenie majątkowe, wysokość wyrządzonej szkody oraz charakter popełnionego czynu.

Art.  227.

Osobę składającą poręczenie majątkowe zawiadamia się o każdorazowym wezwaniu oskarżonego do stawiennictwa; do osoby składającej poręczenie majątkowe za oskarżonego stosuje się odpowiednio art. 124-125 § 1.

Art.  228.

§ 1. Stanowiące przedmiot poręczenia wartości majątkowe lub zobowiązania ulegają przepadkowi lub ściągnięciu w razie ucieczki albo ukrycia się oskarżonego. W wypadku utrudniania w inny sposób postępowania karnego można orzec przepadek lub ściągnięcie tych wartości.

§ 2. O treści § 1 oraz art. 229 należy uprzedzić osobę składającą poręczenie majątkowe.

Art.  229.

§ 1. Ulegające przepadkowi przedmioty poręczenia lub ściągnięte sumy poręczenia majątkowego przekazuje się lub przelewa na rzecz Skarbu Państwa; pokrzywdzony ma wówczas pierwszeństwo zaspokojenia na nich swoich roszczeń wynikających z przestępstwa, jeżeli w inny sposób nie można uzyskać naprawienia szkody.

§ 2. Z chwilą ustania poręczenia majątkowego przedmiot poręczenia zwraca się, a sumę poręczenia zwalnia się, pod tym jednak warunkiem, że w razie prawomocnego skazania oskarżonego na karę pozbawienia wolności następuje to z chwilą rozpoczęcia odbywania przez niego kary. W razie niezgłoszenia się na wezwanie do odbycia kary stosuje się art. 228 § 1.

§ 3. Cofnięcie poręczenia majątkowego staje się skuteczne dopiero z chwilą przyjęcia nowego poręczenia majątkowego, zastosowania innego środka zapobiegawczego lub odstąpienia od stosowania tego środka.

§ 4. Przepisy § 2 i 3 nie dotyczą cofnięcia poręczenia majątkowego i zwrotu jego przedmiotów, jeżeli już zapadło postanowienie o jego przepadku lub o ściągnięciu sumy poręczenia.

Art.  230.

§ 1. O przepadku przedmiotu poręczenia lub ściągnięciu sumy poręczenia orzeka z urzędu sąd, przed którym postępowanie się toczy, a w toku postępowania przygotowawczego na wniosek prokuratora - sąd właściwy do rozpoznania sprawy.

§ 2. Oskarżony i poręczyciel mają prawo wziąć udział w posiedzeniu sądowym lub złożyć wyjaśnienia na piśmie. Oskarżonego pozbawionego wolności sprowadza się na posiedzenie, jeżeli prezes sądu lub sąd uzna to za potrzebne.

§ 3. Na postanowienie określone w § 1 przysługuje zażalenie.

Art.  231.

§ 1. Od kierownictwa zakładu pracy, którego oskarżony jest pracownikiem, od kolektywu, w którym oskarżony pracuje lub się uczy, albo od organizacji społecznej, której oskarżony jest członkiem, można na ich wniosek przyjąć poręczenie, że oskarżony stawi się na każde wezwanie oraz że nie będzie utrudniał postępowania; jeżeli oskarżony jest żołnierzem, można przyjąć poręczenie od kolektywu żołnierskiego, zgłoszone za pośrednictwem właściwego dowódcy.

§ 2. Do wniosku o przyjęcie poręczenia kierownictwo zakładu pracy, kolektyw lub organizacja społeczna dołącza wyciąg protokołu, zawierający decyzję lub uchwałę o podjęciu się poręczenia oraz wskazanie osoby, która ma wykonywać obowiązki poręczającego. Osoba ta składa oświadczenie o przyjęciu tych obowiązków.

Art.  232.

Poręczenie, że oskarżony stawi się na każde wezwanie oraz że nie będzie utrudniał postępowania, można także przyjąć od osoby godnej zaufania.

Art.  233.

§ 1. Przy odbieraniu poręczenia zawiadamia się udzielającego poręczenie o treści zarzutu stawianego oskarżonemu oraz o obowiązkach wynikających z poręczenia i skutkach ich niedotrzymania.

§ 2. Poręczający jest obowiązany niezwłocznie powiadomić sąd lub prokuratora o wiadomych mu poczynaniach oskarżonego, zmierzających do uchylania się od obowiązku stawienia się na wezwanie lub do utrudniania w inny sposób postępowania.

Art.  234.

Jeżeli mimo poręczenia oskarżony nie stawi się na wezwanie lub w inny sposób będzie utrudniał postępowanie, organ stosujący środek zapobiegawczy zawiadomi o tym udzielającego poręczenia, a ponadto może zawiadomić bezpośredniego przełożonego osoby, która złożyła poręczenie, i organizację społeczną, do której należy, a także organ nadrzędny nad poręczającym zakładem pracy lub organizacją społeczną, jeżeli zostanie stwierdzone zaniedbanie obowiązków wynikających z poręczenia. Przed zawiadomieniem, o którym mowa, należy osobę, która złożyła poręczenie, wezwać w celu złożenia wyjaśnień.

Art.  235.

§ 1. Sąd lub prokurator może oddać oskarżonego pod dozór Milicji Obywatelskiej, a oskarżonego żołnierza - pod dozór przełożonego wojskowego.

§ 2. Oddany pod dozór ma obowiązek stosowania się do wymagań zawartych w postanowieniu sądu lub prokuratora. Obowiązek ten może polegać na zakazie wydalania się, zgłaszaniu się do organu dozorującego w określonych odstępach czasu i zawiadamianiu go o zamierzonym wyjeździe oraz o terminie powrotu.

Art.  235a. ⁴⁷

§ 1.  W razie uzasadnionej obawy ucieczki można zastosować jako środek zapobiegawczy zakaz opuszczania przez oskarżonego kraju; zakaz ten może być połączony z zatrzymaniem paszportu lub innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy albo z zakazem wydania takiego dokumentu.

§ 2. Do czasu wydania postanowienia w przedmiocie, o którym mowa w § 1, organ prowadzący postępowanie może zatrzymać paszport, jednakże na czas nie dłuższy niż 7 dni. Przepisy art. 189-195 stosuje się odpowiednio.

Art.  236.

Jeżeli miejsce pobytu oskarżonego nie jest znane, zarządza się jego poszukiwanie. Art. 208 stosuje się odpowiednio.

Art.  237.

§ 1. Jeżeli oskarżony, w stosunku do którego wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, ukrywa się, sąd lub prokurator może wydać postanowienie o poszukiwaniu go listem gończym.

§ 2. Jeżeli postanowienie o tymczasowym aresztowaniu nie było wydane, można postanowienie takie wydać bez względu na to, czy nastąpiło przesłuchanie podejrzanego.

Art.  238.

§ 1. W liście gończym podaje się:

1) sąd lub prokuratora, który wydał postanowienie o poszukiwaniu listem gończym,

2) dane o osobie, które mogą ułatwić jej poszukiwanie, a przede wszystkim personalia, rysopis, znaki szczególne, miejsce zamieszkania i pracy, z dołączeniem w miarę możliwości fotografii poszukiwanego,

3) informację o treści zarzutu postawionego oskarżonemu oraz o postanowieniu o jego aresztowaniu albo o zapadłym wyroku,

4) wezwanie każdego, kto zna miejsce pobytu poszukiwanego, do zawiadomienia o tym najbliższej jednostki Milicji Obywatelskiej, prokuratora lub sądu,

5) ostrzeżenie o odpowiedzialności karnej za ukrywanie poszukiwanego lub dopomaganie mu w ucieczce.

§ 2. W liście gończym można wyznaczyć nagrodę za ujęcie lub przyczynienie się do ujęcia poszukiwanego, a także udzielić zapewnienia o utrzymaniu tajemnicy co do osoby informującej.

§ 3. List gończy rozpowszechnia się, zależnie od potrzeby, przez rozesłanie, rozplakatowanie i opublikowanie za pomocą prasy, radia i telewizji.

³⁶ Art. 210 zmieniony przez art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 4 sierpnia 1996 r.

³⁷ Art. 211 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 4 sierpnia 1996 r.

³⁸ Art. 212 zmieniony przez art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 4 sierpnia 1996 r.

³⁹ Art. 213 § 1 według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 16 lit. a) ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 4 sierpnia 1996 r.

⁴⁰ Art. 213 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 16 lit. b) ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 4 sierpnia 1996 r.

⁴¹ Art. 214:

- zmieniony przez art. 1 pkt 17 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 4 sierpnia 1996 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. (Dz.U.96.155.757) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 grudnia 1996 r.

⁴² Art. 217 zmieniony przez art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 4 sierpnia 1996 r.

⁴³ Art. 220 zmieniony przez art. 1 pkt 19 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 4 sierpnia 1996 r.

⁴⁴ Art. 221 zmieniony przez art. 1 pkt 19 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 4 sierpnia 1996 r.

⁴⁵ Art. 222 zmieniony przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 4 sierpnia 1996 r. Zob. też art. 10a tej ustawy.

⁴⁶ Art. 222 § 4 zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. (Dz.U.96.155.757) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 grudnia 1996 r. Zob. też art. 2 tej ustawy.

⁴⁷ Art. 235a dodany przez art. 1 pkt 21 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.95.89.443) z dniem 1 stycznia 1996 r.