Rozdział 1 - O odstąpieniu gruntu, piasku i innych materiałów podsadzkowych oraz wody na potrzeby zakładu górniczego, jako też o innych ograniczeniach praw właściciela lub posiadacza gruntu. 40 - Prawo górnicze.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1930.85.654

Akt utracił moc

Wersja od: 28 października 1947 r.

Rozdział  I.

O odstąpieniu gruntu, piasku i innych materiałów podsadzkowych oraz wody na potrzeby zakładu górniczego, jako też o innych ograniczeniach praw właściciela lub posiadacza gruntu. ⁴⁰

Art.  81. ⁴¹

1). Grunty rolne, leśne, lasy i inne grunty położone w obrębie pól górniczych służą przede wszystkim potrzebom górnictwa w ramach planu zagospodarowania przestrzennego kraju. Zmiany rodzaju i sposobu użytkowania, powodujące istotne przekształcenie gospodarczego charakteru tych gruntów, oraz wznoszenie lub przebudowa trwałych budowli albo innych urządzeń, dla których wzniesienia, wykonania lub przebudowy potrzebne jest zezwolenie władzy, wymagają zgody władzy górniczej. Odmowa wymaganej w niniejszym ustępie zgody, nie daje właścicielowi gruntu uprawnień określonych w art. 102.

(2). Grunty wymienione w ust. (1) stanowiące własność Państwa nie mogą być oddane na własność lub w posiadanie osób trzecich bez zgody władz górniczych.

(3). Grunty wymienione w ust. (1), o ile stanowią własność Państwa lub znajdują się w zarządzie państwowym, Minister Przemysłu może przejąć w całości lub w części w zarząd i użytkowanie na czas ich eksploatacji górniczej. Minister Przemysłu oznacza grunty w porozumieniu z ministrem, w którego zarządzie one się znajdują, oraz oznacza termin ich przejęcia w zależności od potrzeb terenowych górnictwa. Minister Przemysłu może przekazać podległym sobie organom, instytucjom lub przedsiębiorstwom zarząd i użytkowanie przejętych gruntów.

(4). Przepisy ust. (1) i (3) nie naruszają uprawnień władz planowania przestrzennego.

Art.  81a. ⁴²

(1) 43 Właściciel i posiadacz gruntu obowiązani są odstąpić za odpowiedniem wynagrodzeniem właścicielowi pola górniczego w użytkowanie grunta, potrzebne dla prowadzenia robót poszukiwawczych i dla potrzeb zakładu górniczego, a mianowicie dla samych robót górniczych, dla zakładania budowli i urządzeń, przewidzianych w artykułach 75 i 76, jako też dla związanego z warunkami wydobycia planowego rabowania (zawalania) powierzchni.

(2) 44 Grunta, na których nie wolno prowadzić poszukiwań górniczych (art. 5), z wyjątkiem gruntów, leżących w okręgu ochrony górniczej źródła mineralnego, i terenów ochronnych dla ujęcia wody dla wodociągów, nie mogą być na podstawie prawa niniejszego zajmowane dla celów, wspomnianych w artykule niniejszym, a grunta, na których nie wolno prowadzić poszukiwań górniczych bez zezwolenia właściwych władz (art. 6), nie mogą być zajmowane dla tych celów bez zezwolenia tych władz. W okręgu ochrony górniczej źródła mineralnego lub terenów ochronnych dla ujęcia wody dla wodociągów dopuszczalne jest zajmowanie gruntów dla celów przewidzianych w art. 75 i 76 tylko o tyle, o ile to nie grozi dla źródeł ujemnymi zmianami.

Art.  82.

(1) 45 Obowiązek odstąpienia nie rozciąga się na grunta, zajęte pod budynki mieszkalne, gospodarcze lub służące do celów przemysłowych lub użyteczności publicznej i pod łączące się z niemi ogrodzone podwórza oraz na grunty w promieniu dwudziestu metrów, od powyżej wymienionych budynków, należących do tegoż właściciela.

(2) 46 Pozatem odstąpienia gruntów można odmówić tylko z przeważających względów na dobro publiczne lub ze względu na szczególny tytuł prywatno - prawny, zwalniający właściciela, względnie posiadacza gruntu od obowiązku odstąpienia.

Art.  83.

Jeżeli o tę samą działkę gruntu spółubiega się kilku właścicieli pól górniczych, pierwszeństwo przysługuje temu z nich, czyja potrzeba uznana zostanie za najbardziej istotną ze względu na interes publiczny.

Art.  84.

(1) Po zaprzestaniu użytkowania gruntu dla potrzeb zakładu górniczego właściciel pola górniczego powinien grunt zwrócić.

(2) Jeżeli w chwili zwrotu gruntu znajdują się na gruncie budynki, wzniesione dla potrzeb zakładu górniczego, właściciel gruntu ma prawo żądać zniesienia ich w ciągu roku na koszt właściciela pola górniczego, który w tym razie obowiązany będzie uiszczać nadal aż do chwili usunięcia budynków przewidziane za czasowe zajęcie gruntu (art. 86) wynagrodzenie w wysokości, odpowiadającej zajętej pod budynki części gruntu. Jeżeli właściciel pola nie usunie budynków w przepisanym powyżej rocznym terminie, przechodzą one bezpłatnie na własność właściciela gruntu. Właściciel gruntu ma prawo zamiast żądania zniesienia budynków przejąć je na rzecz swoją za cenę, odpowiadającą ich wartości w chwili zwrotu, albo też żądać, by właściciel pola górniczego nabył grunt pod budynkami na własność.

(3). 47 Przepisy ustępu poprzedzającego stosuje się również do wszystkich urządzeń, wymienionych w art. 75 i 76.

Art.  85.

(1) Jeżeli wskutek użytkowania gruntu dla potrzeb zakładu górniczego wartość gruntu w chwili zwrotu uległa zmniejszeniu w stosunku do stanu, w jakim grunt znajdował się w chwili odstąpienia, albo jeżeli po upływie trzech lat grunt pozostaje w dalszym ciągu zajęty, albo jeżeli ze względu na cel, dla którego nastąpiło zajęcie, widocznem jest, że użytkowanie gruntu będzie trwało dłużej niż trzy lata, właściciel gruntu może żądać, by właściciel pola górniczego nabył grunt na własność.

(2) Jeżeli wskutek nabycia w myśl ustępu 1 pewnej części gruntu niektóre inne jego części nie mogą już być nadal użytkowane w sposób celowy, właściciel gruntu ma prawo żądać, by właściciel pola górniczego nabył na własność również i tamte części.

Art.  86.

(1) Przy czasowem zajęciu gruntu dla potrzeb zakładu górniczego właściciel pola górniczego obowiązany jest przez cały czas zajęcia uiszczać posiadaczowi gruntu corocznie zgóry odpowiednie wynagrodzenie za pozbawienie go użytkowania tego gruntu.

(2) Jeżeli wskutek użytkowania gruntu dla potrzeb zakładu górniczego wartość gruntu się zmniejszy, właściciel zaś jego nie zażąda, by właściciel pola górniczego nabył grunt na własność, właściciel pola górniczego obowiązany jest przy zwrocie gruntu wynagrodzić właścicielowi gruntu również i ten ubytek wartości. Właściciel gruntu może żądać, by właściciel pola już w chwili zajęcia złożył stosowną kaucję, zabezpieczającą dopełnienie powyższego obowiązku.

(3) 48 Jeżeli wskutek zajęcia dla potrzeb zakładu górniczego pewnej części gruntu niektóre inne jego części nie mogą już być użytkowane w sposób celowy, właściciel pola górniczego powinien na żądanie posiadacza gruntu uiszczać roczne wynagrodzenie również i za tamte części jeżeli posiadacz gruntu zgodzi się na użytkowanie ich przez właściciela pola górniczego w dowolnym celu.

Art.  87.

Jeżeli między zainteresowanemi stronami nie dojdzie do porozumienia, roczne wynagrodzenie za czasowe pozbawienie użytkowania gruntu (art. 86) ustala się w wysokości podwójnej w stosunku do przeciętnego rocznego czystego dochodu, jaki grunt przynosił w ciągu ostatnich trzech lat przed wydaniem orzeczenia o zajęciu, przy gruntach zaś, z których dochodu nie było, lub które wskutek zmeljorowania ich w ciągu ostatnich trzech lat przynosiłyby dochód większy - w stosunku do przeciętnego rocznego dochodu, jaki dają swym posiadaczom podobne grunta okoliczne.

Art.  88.

Jeżeli między zainteresowanemi stronami nie dojdzie do porozumienia, cenę kupna gruntu przy jego przewłaszczeniu (ustęp 2 art. 84 i artykuły 85 i 96) ustala się w wysokości podwójnej w stosunku do wartości, jaką grunt posiadał w chwili wydania orzeczenia o jego zajęciu dla potrzeb zakładu górniczego.

Art.  89.

Przy ustalaniu wysokości rocznego wynagrodzenia za zajęcie gruntu, względnie ceny kupna gruntu przewłaszczanego, nie uwzględnia się przyrostu dochodowości, względnie wartości, jaki grunt może uzyskać skutkiem użytkowania go dla potrzeb zakładu górniczego lub dzięki istniejącym już na nim, bądź projektowanym urządzeniom górniczym.

Art.  90.

(1) 49 Jeżeli w sprawie czasowego odstąpienia gruntu dla potrzeb zakładu górniczego nie dojdzie między właścicielem pola górniczego a właścicielem i posiadaczem gruntu do porozumienia lub jeżeli właściciel pola górniczego jest cudzoziemcem, okręgowy urząd górniczy na żądanie właściciela pola przeprowadza dochodzenie, wysłuchuje strony zainteresowane i zarządza oględziny tudzież zbadanie stosunków na miejscu.

(2) W razie sporu co do wysokości rocznego wynagrodzenia za odstąpienie użytkowania gruntu oraz co do wysokości kaucji, przewidzianej w ustępie 2 art. 86, okręgowy urząd górniczy zasięga w tym względzie opinji biegłych. Każda strona ma prawo wskazać jednego biegłego, pozatem okręgowy urząd górniczy może również powołać biegłego z urzędu. Nieprzybycie biegłych, powołanych na życzenie stron, nie wstrzymuje biegu dochodzenia.

Art.  91.

(1) Na podstawie wyników przeprowadzonego dochodzenia (art. 90) okręgowy urząd górniczy rozstrzyga, czy zachodzi potrzeba odstąpienia gruntu do użytkowania dla potrzeb zakładu górniczego, i orzeka, w jakim rozmiarze i na jakich warunkach właściciel i posiadacz gruntu obowiązani są odstąpić grunt właścicielowi pola górniczego, względnie w razie spółubiegania się kilku właścicieli pól górniczych - któremu z nich mianowicie.

(2) Orzeczenie okręgowego urzędu górniczego powinno ściśle określić położenie i rozmiary odstępowanej działki, ustanowić prowizorycznie wysokość należnego posiadaczowi gruntu rocznego wynagrodzenia za pozbawienie go użytkowania, ewentualnie również i wysokość kaucji dla właściciela gruntu, przewidzianej w ustępie 2 art. 86, jako też ustalić w razie potrzeby inne jeszcze warunki odstąpienia gruntu.

Art.  92.

(1) Od orzeczenia okręgowego urzędu górniczego, wydanego w trybie art. 91, w części, dotyczącej samego obowiązku odstąpienia gruntu, jako też położenia i rozmiarów odstępowanej działki, przysługuje odwołanie do Kolegjum Górniczego.

(2) Strona, niezadowolona z orzeczenia okręgowego urzędu górniczego w części, dotyczącej wysokości wynagrodzenia i kaucji oraz innych warunków odstąpienia gruntu, może dochodzić swych roszczeń w drodze powództwa, skierowanego przeciw drugiej stronie.

(3) Również tylko w drodze powództwa przeciw drugiej stronie można domagać się zwolnienia od obowiązku odstąpienia gruntu na podstawie szczególnego tytułu prywatno-prawnego.

Art.  93.

(1) Właściciel pola górniczego ma prawo zająć grunt w razie łącznego istnienia następujących warunków:

1. jeżeli orzeczenie okręgowego urzędu górniczego co do obowiązku odstąpienia stało się wykonalne,

2. jeżeli właściciel pola górniczego złożył ustanowioną w tem orzeczeniu kaucję właścicielowi gruntu lub do depozytu sądowego,

3. jeżeli uiścił posiadaczowi gruntu za rok wynagrodzenie, ustanowione prowizorycznie w orzeczeniu, a w razie odmowy przyjęcia złożył do depozytu sądowego.

(2) Wytoczenie powództwa z tytułu ustępów 2 i 3 art. 92 nie narusza uprawnień właściciela pola górniczego do zajęcia gruntu na mocy postanowienia ustępu 1 artykułu niniejszego.

(3). 50 Orzeczenie co do obowiązku odstąpienia gruntu traci moc, jeżeli właściciel pola górniczego nie skorzystał z niego w ciągu dwóch lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Art.  94.

(1) W razie nagłego niebezpieczeństwa, przewidzianego w punktach 1 do 4 ust. 2 art. 143, okręgowy urząd górniczy może zarządzić niezwłoczne zajęcie potrzebnego gruntu bez przeprowadzenia szczegółowego dochodzenia (art. 90) i bez wydania orzeczenia, przewidzianego w art. 91. Wniesienie odwołania przeciwko zarządzeniu okręgowego urzędu górniczego nie ma mocy wstrzymującej.

(2) Okręgowy urząd górniczy powinien w ciągu najdalej trzech dni od dnia wydania powyższego zarządzenia wdrożyć postępowanie co do odstąpienia gruntu trybem, przepisanym w artykułach 90 i 91.

Art.  95.

(1) 51 Jeżeli dla robót górniczych potrzebne jest zastosowanie podsadzki mechanicznej, właściciel gruntu położonego w obrębie pól górniczych obowiązany jest odstąpić właścicielowi pola górniczego dla powyższego celu za odpowiednim wynagrodzeniem prawo wydobywania na swym gruncie piasku i innych nadających się do podsadzki mechanicznej materiałów. Taki sam obowiązek ciąży na właścicielu gruntu, położonego poza obrębem pól górniczych, jeżeli istnienie piasku i innych nadających się do podsadzki mechanicznej materiałów na tym gruncie zostanie stwierdzone przez Państwowy Instytut Geologiczny. Obowiązek ten nie ogranicza właściciela bądź posiadacza gruntu w prawie wydobywania piasku lub innego materiału podsadzkowego dla potrzeb własnego gospodarstwa domowego i rolnego.

(2) W razie spółubiegania się kilku właścicieli pól górniczych, prowadzących roboty na kilku wzajemnie pokrywających się polach, prawo pierwszeństwa do wydobywania piasku i innych materjałów podsadzkowych przysługuje polu, nadanemu na węgiel kamienny, gdyby zaś takiego pola na danej przestrzeni nie było - temu polu, za którem będą przemawiały względy przeważającego interesu publicznego.

(3) Przepisy o odstępowaniu gruntu (artykuły 81 do 94) stosuje się odpowiednio do odstępowania piasku i innych materjałów podsadzkowych.

Art.  96. ⁵²

Innym osobom właściciel gruntu może odstąpić prawo wydobywania piasku i innych materjałów podsadzkowych dla zastosowania podsadzki mechanicznej jedynie za zgodą właściciela pola górniczego, w obrębie którego grunt leży. Właściciel pola, jeżeli odmawia swej zgody, powinien bądź zobowiązać się na żądanie właściciela gruntu do nabycia odnośnego gruntu na własność, bądź też w ciągu czternastu dni od dnia odmowy zwrócić się do okręgowego urzędu górniczego z prośbą o wdrożenie postępowania trybem, wskazanym w art. 90. Jeżeli właściciel pola górniczego obowiązkowi temu zadość nie uczyni, właściciel, względnie posiadacz gruntu może swym piaskiem czy innym materjałem podsadzkowym rozporządzać dowolnie.

Art.  97.

(1) Właściciel i posiadacz gruntu obowiązani są zezwolić właścicielowi pola górniczego na korzystanie z wód wierzchnich, potrzebnych dla ruchu zakładu górniczego.

(2) Przepisy artykułów 81, 82, 86, 87, 89, do 94 mają w tym wypadku analogiczne zastosowanie.

(3) 53 W razie jeżeli kilku właścicieli pól górniczych domaga się prawa korzystania dla ruchu ich zakładów górniczych z tych samych wód wierzchnich, nie wystarczających dla pokrycia potrzeb wszystkich, wyższy urząd górniczy orzeka w drodze uchwały kolegjalnej, komu z pomiędzy nich i w jakiej mierze wody mają być odstąpione. Przepis art. 83 stosuje się tu odpowiednio. Od orzeczenia wyższego urzędu górniczego przysługuje odwołanie do Kolegjum Górniczego.

Art.  98.

Jeżeli właściciel gruntu żąda od właściciela pola górniczego nabycia gruntu na własność (art. 84 ust. 2, art. 85 i art. 96) i strony zainteresowane nie mogą dojść do porozumienia bądź co do samego obowiązku nabycia, bądź co do ceny i innych warunków kupna, właściciel gruntu może dochodzić swych roszczeń na drodze sądowej.

⁴⁰ Tytuł zmieniony przez art. 1 pkt 2 dekretu z dnia 3 lutego 1947 r. (Dz.U.47.24.93) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 31 grudnia 1946 r.

⁴¹ Art. 81 dodany przez art. 1 pkt 4 dekretu z dnia 3 lutego 1947 r. (Dz.U.47.24.93) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 31 grudnia 1946 r.

⁴² Art. 81a według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 3 dekretu z dnia 3 lutego 1947 r. (Dz.U.47.24.93) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 31 grudnia 1946 r.

⁴³ Art. 81a ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 29 lit. a) dekretu z dnia 22 listopada 1938 r. (Dz.U.38.91.627) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 listopada 1938 r.

⁴⁴ Art. 81a ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 29 lit. b) dekretu z dnia 22 listopada 1938 r. (Dz.U.38.91.627) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 listopada 1938 r.

⁴⁵ Art. 82 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 5 lit. a) dekretu z dnia 3 lutego 1947 r. (Dz.U.47.24.93) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 31 grudnia 1946 r.

⁴⁶ Art. 82 ust. 2:

- według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 30 lit. b) dekretu z dnia 22 listopada 1938 r. (Dz.U.38.91.627) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 listopada 1938 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 lit. c) dekretu z dnia 3 lutego 1947 r. (Dz.U.47.24.93) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 31 grudnia 1946 r.

⁴⁷ Art. 84 ust. 3 dodany przez art. 1 pkt 31 dekretu z dnia 22 listopada 1938 r. (Dz.U.38.91.627) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 listopada 1938 r.

⁴⁸ Art. 86 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 32 dekretu z dnia 22 listopada 1938 r. (Dz.U.38.91.627) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 listopada 1938 r.

⁴⁹ Art. 90 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 33 dekretu z dnia 22 listopada 1938 r. (Dz.U.38.91.627) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 listopada 1938 r.

⁵⁰ Art. 93 ust. 3 dodany przez art. 1 pkt 34 dekretu z dnia 22 listopada 1938 r. (Dz.U.38.91.627) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 listopada 1938 r.

⁵¹ Art. 95 ust. 1:

- zmieniony przez art. 1 pkt 35 dekretu z dnia 22 listopada 1938 r. (Dz.U.38.91.627) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 listopada 1938 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 dekretu z dnia 3 lutego 1947 r. (Dz.U.47.24.93) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 31 grudnia 1946 r.

⁵² Art. 96 zmieniony przez art. 1 pkt 35 dekretu z dnia 22 listopada 1938 r. (Dz.U.38.91.627) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 listopada 1938 r.

⁵³ Art. 97 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 36 dekretu z dnia 22 listopada 1938 r. (Dz.U.38.91.627) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 listopada 1938 r.