Rozdział 1 - Zadania i organizacja Służby Więziennej - Służba Więzienna.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2002.207.1761 t.j.

Akt utracił moc

Wersja od: 1 października 2006 r.

Rozdział  1

Zadania i organizacja Służby Więziennej

Art.  1.

1. Służba Więzienna realizuje, na zasadach określonych w Kodeksie karnym wykonawczym, zadania w zakresie wykonywania kar pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania.

2. Służba Więzienna jest umundurowaną i uzbrojoną formacją apolityczną podległą Ministrowi Sprawiedliwości, posiadającą własną strukturę organizacyjną.

3. Do podstawowych zadań Służby Więziennej należy:

1) prowadzenie działalności resocjalizacyjnej wobec osób skazanych na kary pozbawienia wolności, przede wszystkim przez organizowanie pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych, nauczania oraz zajęć kulturalno-oświatowych;

2) wykonywanie tymczasowego aresztowania w sposób zabezpieczający prawidłowy tok postępowania karnego;

3) zapewnienie osobom skazanym na kary pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowanym przestrzegania ich praw, a zwłaszcza humanitarnych warunków, poszanowania godności, opieki zdrowotnej i religijnej;

4) ochrona społeczeństwa przed sprawcami przestępstw osadzonymi w zakładach karnych i aresztach śledczych;

5) zapewnienie w zakładach karnych i aresztach śledczych porządku i bezpieczeństwa;

6) wykonywanie aresztów zastosowanych na podstawie innych przepisów oraz pomocy prawnej z tytułu umów międzynarodowych.

4. Służba Więzienna współdziała z organami państwowymi i samorządowymi, stowarzyszeniami, organizacjami oraz instytucjami, których celem jest współudział w wykonywaniu kary, jak również z kościołami, związkami wyznaniowymi, szkołami wyższymi i placówkami naukowymi oraz osobami godnymi zaufania.

4a. 1 Służba Więzienna współpracuje z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.

4b. 2 Służba Więzienna ma prawo do otrzymywania informacji kryminalnych z Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie realizowania swoich zadań ustawowych.

5. Określenie "osoby pozbawione wolności" oznacza, w rozumieniu ustawy, osoby pozbawione wolności w przypadkach, o których mowa w ust. 3 pkt 3 i 6.

Art.  2.

Organy administracji państwowej, samorządu terytorialnego oraz państwowe jednostki organizacyjne są obowiązane współdziałać z jednostkami organizacyjnymi Służby Więziennej w zakresie i na zasadach określonych w ustawie.

Art.  3.

1. Jednostkami organizacyjnymi Służby Więziennej, zwanymi dalej "jednostkami organizacyjnymi", są:

1) Centralny Zarząd Służby Więziennej;

2) okręgowe inspektoraty Służby Więziennej;

3) zakłady karne i areszty śledcze;

4) ośrodki szkolenia i ośrodki doskonalenia kadr Służby Więziennej.

2. W ramach jednostek organizacyjnych, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4, działają, w razie potrzeby, szkoły, szpitale, ambulatoria i apteki.

3. W jednostkach organizacyjnych mogą być tworzone służby, działy, zespoły i stanowiska prowadzące działalność, w szczególności w zakresie oddziaływania wychowawczego, nauczania i szkolenia, działalności duszpasterskiej, zatrudnienia, ochrony, zwalczania czynów mogących zagrozić porządkowi i bezpieczeństwu, zapewnienia stosownych warunków bytowych i pomocy socjalnej, opieki medycznej i sanitarnej.

4. Jednostki organizacyjne, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4, mogą posiadać podległe oddziały położone w tej samej lub innej miejscowości.

5. Minister Sprawiedliwości może, w drodze zarządzenia, tworzyć, przekształcać i znosić inne niż wymienione w ust. 1 jednostki organizacyjne, jeśli jest to niezbędne do realizacji zadań Służby Więziennej.

Art.  4.

1. Centralnym Zarządem Służby Więziennej oraz podległymi jednostkami organizacyjnymi kieruje Dyrektor Generalny Służby Więziennej podległy Ministrowi Sprawiedliwości.

2. Dyrektor Generalny Służby Więziennej jest przełożonym wszystkich funkcjonariuszy Służby Więziennej, zwanych dalej "funkcjonariuszami".

3. Dyrektora Generalnego Służby Więziennej powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Ministra Sprawiedliwości.

4. Zastępców Dyrektora Generalnego Służby Więziennej mianuje i zwalnia ze stanowiska Minister Sprawiedliwości na wniosek Dyrektora Generalnego.

Art.  5.

1. Do zakresu działania Dyrektora Generalnego Służby Więziennej należy w szczególności:

1) tworzenie warunków do prawidłowego i praworządnego wykonywania kar pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania oraz ustalanie kierunków pracy resocjalizacyjnej;

2) sprawowanie nadzoru nad organizacją i realizowaniem zadań przez jednostki organizacyjne;

3) ustalanie metod i form wykonywania zadań służbowych przez funkcjonariuszy, w zakresie nieobjętym przepisami wydanymi na podstawie ustawy;

4) ustalanie zasad technicznego zabezpieczenia ochronnego i bezpieczeństwa w zakładach karnych i aresztach śledczych;

5) kierowanie pracą Centralnego Zarządu Służby Więziennej;

6) kształtowanie polityki kadrowej w Służbie Więziennej i określanie szczegółowych zasad szkolenia funkcjonariuszy;

7) inicjowanie badań naukowych dotyczących zadań Służby Więziennej oraz współdziałanie z placówkami naukowymi w tym zakresie;

8) ustalanie liczby stanowisk w okręgowych inspektoratach Służby Więziennej oraz łącznej liczby stanowisk dla podległych jednostek organizacyjnych;

9) określanie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy w jednostkach organizacyjnych;

10) ustalanie szczegółowych zasad wykorzystywania zwierząt do realizacji zadań Służby Więziennej;

11) ustalanie szczegółowych zasad gospodarowania składnikami majątkowymi i zapewnienie racjonalnego wykorzystywania środków finansowych przeznaczonych na działalność Służby Więziennej.

2. Minister Sprawiedliwości nadaje, w drodze zarządzenia, statut Centralnemu Zarządowi Służby Więziennej.

Art.  6.

1. Okręgowym inspektoratem Służby Więziennej kieruje dyrektor okręgowy Służby Więziennej.

2. Dyrektora okręgowego Służby Więziennej mianuje, spośród oficerów Służby Więziennej, i zwalnia ze stanowiska Minister Sprawiedliwości na wniosek Dyrektora Generalnego Służby Więziennej.

3. Zastępcę dyrektora okręgowego Służby Więziennej mianuje, spośród oficerów Służby Więziennej, i zwalnia ze stanowiska Dyrektor Generalny Służby Więziennej na wniosek dyrektora okręgowego.

4. Do zakresu działania dyrektora okręgowego Służby Więziennej należy w szczególności:

1) nadzorowanie działalności podległych zakładów karnych, aresztów śledczych i ośrodków doskonalenia kadr;

2) organizowanie systemu współdziałania podległych jednostek organizacyjnych w zakresie utrzymania w nich bezpieczeństwa i porządku oraz współpraca w tym zakresie z Policją;

3) współpraca z instytucjami państwowymi i samorządowymi;

4) planowanie i rozdzielanie środków finansowych;

5) ustalanie liczby stanowisk dla podległych jednostek organizacyjnych.

5. Dyrektor okręgowy Służby Więziennej jest przełożonym funkcjonariuszy pełniących służbę w podległych jednostkach organizacyjnych.

6. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze zarządzenia:

1) siedziby i terytorialny zasięg działania dyrektorów okręgowych Służby Więziennej;

2) szczegółowy zakres działania dyrektorów okręgowych oraz strukturę organizacyjną okręgowych inspektoratów Służby Więziennej.

Art.  7.

1. Zasady i tryb tworzenia zakładów karnych i aresztów śledczych określa odrębna ustawa.

2. Zakładem karnym i aresztem śledczym kieruje dyrektor.

3. Dyrektora zakładu karnego i dyrektora aresztu śledczego mianuje, spośród oficerów Służby Więziennej, i zwalnia ze stanowiska Dyrektor Generalny Służby Więziennej na wniosek właściwego dyrektora okręgowego Służby Więziennej.

4. Zastępców dyrektora zakładu karnego i zastępców dyrektora aresztu śledczego mianuje, spośród oficerów Służby Więziennej, i zwalnia ze stanowiska dyrektor okręgowy Służby Więziennej na wniosek dyrektora tego zakładu karnego lub aresztu śledczego.

5. Do zakresu działania dyrektora zakładu karnego i dyrektora aresztu śledczego należy w szczególności:

1) zapewnienie praworządnego wykonywania kar pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania;

2) zapewnienie bezpieczeństwa i porządku w podległej jednostce;

3) racjonalne wykorzystanie środków finansowych;

4) zapewnienie odpowiedniego do potrzeb doboru i wykorzystania kadry, stałego podnoszenia jej kwalifikacji, właściwego wykonywania obowiązków i dyscypliny;

5) nadzorowanie działających w ramach zakładu i aresztu szkół, szpitali i ambulatoriów;

6) wykonywanie poleceń wydawanych w ramach nadzoru penitencjarnego;

7) współdziałanie w zakresie realizacji zadań zakładu lub aresztu z właściwymi instytucjami państwowymi, samorządowymi i społecznymi oraz kościołami, związkami wyznaniowymi i osobami godnymi zaufania.

6. Dyrektor Generalny Służby Więziennej ustala szczegółowy zakres działania dyrektorów oraz strukturę organizacyjną zakładów karnych i aresztów śledczych.

Art.  8.

1. W ośrodkach szkolenia Służby Więziennej prowadzi się szkolenie podoficerów, chorążych i oficerów Służby Więziennej.

2. Ośrodkiem szkolenia i ośrodkiem doskonalenia kadr Służby Więziennej kieruje komendant.

3. Komendanta ośrodka szkolenia i komendanta ośrodka doskonalenia kadr mianuje, spośród oficerów Służby Więziennej, i zwalnia ze stanowiska Dyrektor Generalny Służby Więziennej.

4. Zastępców komendanta ośrodka szkolenia i zastępców komendanta ośrodka doskonalenia kadr mianuje i zwalnia ze stanowiska Dyrektor Generalny Służby Więziennej.

5. Minister Sprawiedliwości tworzy, przekształca i znosi, w drodze zarządzenia, ośrodki szkolenia i ośrodki doskonalenia kadr Służby Więziennej.

6. Dyrektor Generalny Służby Więziennej nadaje statuty ustalające zakres działania komendantów ośrodków szkolenia i ośrodków doskonalenia kadr oraz strukturę organizacyjną ośrodków.

Art.  9.

1. Kierownicy jednostek organizacyjnych: dyrektorzy okręgowi Służby Więziennej, dyrektorzy zakładów karnych i aresztów śledczych oraz komendanci ośrodków szkolenia i ośrodków doskonalenia kadr są przełożonymi funkcjonariuszy i pracowników tych jednostek.

2. Komendanci ośrodków szkolenia i ośrodków doskonalenia kadr są przełożonymi funkcjonariuszy szkolonych w tych ośrodkach.

3. Przełożonym jest także inny funkcjonariusz lub pracownik kierujący określonym odcinkiem służby lub działalnością albo wyznaczony przez kierownika jednostki organizacyjnej.

Art.  10.

1. W jednostkach organizacyjnych pełnią służbę funkcjonariusze oraz mogą być zatrudnieni pracownicy.

2. Pracownikom wykonującym obowiązki w stałym i bezpośrednim kontakcie z osobami pozbawionymi wolności przysługuje z tego tytułu, obok wynagrodzenia wynikającego z odrębnych przepisów, dodatek do wynagrodzenia.

3. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia, tryb przyznawania i wysokość dodatku, o którym mowa w ust. 2, uwzględniając w szczególności stanowiska i funkcje, których zajmowanie lub pełnienie uprawnia do dodatku, a także wymiar czasu pracy w bezpośrednim kontakcie z osobami pozbawionymi wolności mający wpływ na prawo do dodatku i jego wysokość.

4. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, stanowiska, na których mogą pełnić służbę wyłącznie funkcjonariusze, uwzględniając jednostki organizacyjne i rodzaje tych stanowisk oraz specyfikę zadań na poszczególnych stanowiskach.

5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje i wykaz stanowisk, na których pracownicy, o których mowa w ust. 1, są zatrudniani na zasadach określonych w przepisach o pracownikach urzędów państwowych, uwzględniając w szczególności charakter wykonywanych prac oraz jednostki organizacyjne, w których te prace są wykonywane.

Art.  11.

Okres służby funkcjonariusza i okres zatrudnienia pracownika traktuje się jako pracę o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin ³ .

Art.  12.

Funkcjonariusze i pracownicy powinni wykazywać się odpowiednim przygotowaniem ogólnym i zawodowym, doświadczeniem oraz wysokim poziomem moralnym, systematycznie dokształcać się i podnosić kwalifikacje zawodowe. W postępowaniu wobec osób pozbawionych wolności obowiązani są:

1) kierować się zasadami praworządności, bezstronności oraz humanizmu;

2) szanować ich prawa i godność;

3) dokładać starań, aby wykonanie kary przyczyniało się do przygotowania skazanych do życia w społeczeństwie;

4) pomagać w poszukiwaniu rozwiązania ich problemów;

5) oddziaływać pozytywnie swoim własnym przykładem.

Art.  13.

1. Funkcjonariusze i pracownicy nie mogą uczestniczyć w takiej działalności, która podważa ich autorytet urzędowy lub w której wykorzystuje się informacje o charakterze służbowym do celów pozasłużbowych.

2. Funkcjonariuszom i pracownikom zabrania się w szczególności:

1) utrzymywania innych niż wynikające z obowiązków służbowych kontaktów z osobami pozbawionymi wolności, jeżeli może to stanowić zagrożenie dla właściwego przebiegu służby lub jej dobrego imienia;

2) udzielania osobom nieupoważnionym informacji dotyczących osób pozbawionych wolności, także po ich zwolnieniu.

Art.  14.

1. Funkcjonariusze mogą zrzeszać się w związku zawodowym funkcjonariuszy Służby Więziennej.

2. Przepisy ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, Nr 100, poz. 1080 i Nr 128, poz. 1405 oraz z 2002 r. Nr 135, poz. 1146 i Nr 153, poz. 1271) stosuje się odpowiednio, z tym że w Służbie Więziennej może działać tylko jeden związek zawodowy i związek ten nie ma prawa do strajku. Działania związku nie mogą zmierzać do ograniczenia uprawnień osób pozbawionych wolności.

Art.  15.

1. Ustanawia się odznakę "Za zasługi w pracy penitencjarnej".

2. Odznaka, o której mowa w ust. 1, może być nadawana funkcjonariuszom lub pracownikom wyróżniającym się szczególnymi osiągnięciami w służbie lub pracy. Odznaka może być nadawana także innym osobom.

3. Odznakę "Za zasługi w pracy penitencjarnej" nadaje Minister Sprawiedliwości.

4. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb nadawania oraz wzór odznaki, o której mowa w ust. 3, uwzględniając w szczególności kryteria stosowane przy nadawaniu odznaki oraz jej rodzaje.

Art.  16.

Ustawa budżetowa określa dochody i wydatki związane z funkcjonowaniem Służby Więziennej.

Art.  16a. ⁴

(uchylony).

Art.  17.

Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia:

1) wzory umundurowania, oznaki służby, dystynkcje i znaki identyfikacyjne funkcjonariuszy oraz wzory wyposażenia specjalnego, z uwzględnieniem podziału umundurowania na letnie i zimowe oraz służbowe i wyjściowe, składników umundurowania i wyposażenia specjalnego, kroju i barwy tych składników, wzorów oznak służby i dystynkcji na poszczególnych składnikach umundurowania oraz wzorów znaków identyfikacyjnych;

2) zasady i sposób noszenia umundurowania oraz orderów, odznaczeń, medali, odznak i znaków identyfikacyjnych, z uwzględnieniem okresów noszenia umundurowania letniego i zimowego, w których funkcjonariusze noszą umundurowanie wyjściowe, sposobu noszenia poszczególnych składników umundurowania i wyposażenia specjalnego, a także ze wskazaniem umiejscowienia oznak służby i dystynkcji oraz znaków identyfikacyjnych na składnikach umundurowania, jak również wskazaniem miejsca i kolejności noszenia orderów, odznaczeń, medali i ich baretek;

3) wzory legitymacji służbowej i innych dokumentów funkcjonariusza, organy właściwe do ich wydawania oraz zasady dokonywania wpisów w tych dokumentach, uwzględniając w szczególności okres ważności legitymacji, okoliczności uzasadniające jej wymianę i zwrot, zadania przełożonych w zakresie wydawania legitymacji i dokonywania w niej wpisów, treść legitymacji, a także regulacje dotyczące innych dokumentów, w tym zwłaszcza dokumentów uprawniających do świadczeń lekarskich;

4) zasady naliczeń etatowych w Służbie Więziennej - poprzez ustalenie ogólnych kryteriów naliczania liczby etatów w jednostkach organizacyjnych w ramach liczby etatów kalkulacyjnych funkcjonariuszy wynikającej z ustawy budżetowej, a także kryteriów szczególnych dla zakładów karnych, aresztów śledczych oraz ośrodków szkolenia i doskonalenia kadr Służby Więziennej, uwzględniających specyfikę potrzeb w zakresie obsady kadrowej każdego z tych rodzajów jednostek;

5) uzbrojenie Służby Więziennej, z uwzględnieniem rodzajów broni i środków ochrony stosowanych przez funkcjonariuszy w czasie pełnienia obowiązków służbowych na poszczególnych stanowiskach służbowych w różnych rodzajach jednostek organizacyjnych;

6) normy umundurowania i wyposażenia specjalnego funkcjonariuszy, określając w szczególności formy realizacji uprawnień do umundurowania i wyposażenia specjalnego na poszczególnych stanowiskach służbowych, z uwzględnieniem specyfiki służby oraz okresów używalności poszczególnych składników umundurowania i wyposażenia specjalnego.

¹ Art. 1 ust. 4a dodany przez art. 62 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji kryminalnych (Dz.U.01.110.1189) z dniem 1 stycznia 2003 r.

² Art. 1 ust. 4b dodany przez art. 3 ustawy z dnia 24 lipca 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.03.142.1380) z dniem 1 września 2003 r.

³ Obecnie: przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, stosownie do art. 192 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.98.162.1118), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1999 r.

⁴ Art. 16a uchylony przez art. 24 ustawy z dnia 25 listopada 2004 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.04.273.2703) z dniem 1 stycznia 2005 r.