Dział 2 - Warunki uzyskania oraz wysokość świadczeń. - Zaopatrzenie emerytalne pracowników i ich rodzin.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1982.40.267

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 2000 r.

DZIAŁ  II

Warunki uzyskania oraz wysokość świadczeń.

Rozdział  1

Emerytura.

Art.  26.  ³²

 Emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn,

2) ma okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Art.  27. 

1. Pracownik, który nie osiągnął wieku emerytalnego określonego w art. 26 ust. 1 pkt 1, może przejść na emeryturę:

1) kobieta - po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma 30-letni okres zatrudnienia albo jeżeli ma 20-letni okres zatrudnienia i zaliczona została do I lub II grupy inwalidów,

2) mężczyzna - po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma 25-letni okres zatrudnienia i zaliczony został do I lub II grupy inwalidów.

2. Okresy zatrudnienia, o których mowa w ust. 1, liczy się łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia.

2a. 33  Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zasady wcześniejszego przechodzenia na emeryturę pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki.

3. 34  (skreślony).

4. Odrębne przepisy określają zasady wcześniejszego przechodzenia na emeryturę:

1) inwalidów wojennych, kombatantów oraz inwalidów wojskowych, których inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą wojskową,

2) inwalidów, których inwalidztwo powstało wskutek wypadku przy pracy, wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo wskutek choroby zawodowej.

Art.  28. 

Pracownik, który nie osiągnął okresu zatrudnienia określonego w art. 26 ust. 1 pkt 2, może przejść na emeryturę w niepełnym wymiarze na następujących warunkach:

1) kobieta, jeżeli osiągnęła wiek 60 lat w czasie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z okresem zatrudnienia oraz ma okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia co najmniej 15 lat,

2) mężczyzna, jeżeli osiągnął wiek 65 lat w okresie, o którym mowa w pkt 1, oraz ma okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia co najmniej 20 lat.

Art.  29. 

1. Emerytura wynosi 100% podstawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 55% nadwyżki ponad tę kwotę.

2. 35  Emeryturę zwiększa się o 1% podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok zatrudnienia wraz z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia ponad okres wynoszący 20 lat.

Art.  30. 

1. Emerytura w niepełnym wymiarze wynosi miesięcznie 90% podstawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 50% nadwyżki ponad tę kwotę.

2. Przepis art. 29 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Art.  31. 

Rada Ministrów podwyższa kwoty podstawy wymiaru, o których mowa w art. 29 ust. 1 oraz art. 30 ust. 1, kierując się wzrostem najniższego wynagrodzenia.

Rozdział  2

Renta inwalidzka.

Art.  32. 

Renta inwalidzka przysługuje - z uwzględnieniem art. 34 - pracownikowi, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest inwalidą,

2) ma wymagany okres zatrudnienia,

3) inwalidztwo powstało w czasie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z okresem zatrudnienia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Art.  33. 

1. Warunek posiadania wymaganego okresu zatrudnienia, w myśl art. 32 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy pracownik osiągnął okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia co najmniej;

1) 1 rok - jeżeli inwalidztwo powstało przed ukończeniem 20 lat,

2) 2 lata - jeżeli inwalidztwo powstało w wieku powyżej 20 do 22 lat,

3) 3 lata - jeżeli inwalidztwo powstało w wieku powyżej 22 do 25 lat,

4) 4 lata - jeżeli inwalidztwo powstało w wieku powyżej 25 do 30 lat,

5) 36  5 lat - jeżeli inwalidztwo powstało w wieku powyżej 30 lat.

2. Okres 5 lat zatrudnienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę inwalidzką, a jeżeli zainteresowany w chwili zgłoszenia wniosku nie pozostaje w zatrudnieniu - przed dniem powstania inwalidztwa; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty inwalidzkiej lub rodzinnej.

3. Jeżeli pracownik nie osiągnął okresu zatrudnienia, o którym mowa w ust. 1, warunek posiadania wymaganego okresu zatrudnienia uważa się za spełniony, gdy podjął on zatrudnienie przed osiągnięciem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej lub w szkole wyższej oraz pozostawał w zatrudnieniu do dnia powstania inwalidztwa bez przerwy lub z przerwami nie przekraczającymi 6 miesięcy, z uwzględnieniem art. 34.

4. 37  (skreślony).

5. 38  (skreślony).

Art.  34.  ³⁹

1. Osobie, która spełniła warunki określone w art. 32, przysługuje:

1) renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała,

2) renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

2. Renta okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego.

3. Osobie spełniającej warunki określone w art. 32, w stosunku do której orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, przysługuje renta szkoleniowa przez 6 miesięcy; okres ten ulega wydłużeniu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej niż o 30 miesięcy.

4. Przedłużenie prawa do renty, o którym mowa w ust. 3, następuje na podstawie wniosku dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy.

Art.  35. 

1. Renta inwalidzka wynosi miesięcznie:

1) dla inwalidów zaliczonych do I i II grupy - 100% podstawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 55% nadwyżki ponad tę kwotę,

2) dla inwalidów zaliczonych do III grupy - 85% podstawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 50% nadwyżki ponad tę kwotę.

2. 40  Rentę inwalidzką zwiększa się o 1% podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok zatrudnienia, wraz z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia, ponad okres wynoszący 20 lat.

3. Przepis art. 31 stosuje się odpowiednio.

Art.  36. 

Prawo do renty inwalidzkiej, które ustało z powodu ustąpienia inwalidztwa, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty pracownik ponownie stał się inwalidą.

Rozdział  3

Renta rodzinna.

Art.  37. 

1. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny pracownika, który w chwili śmierci pozostawał w zatrudnieniu i miał okres zatrudnienia nie krótszy niż wymagany do uzyskania renty inwalidzkiej.

2. Renta rodzinna przysługuje również po osobie nie pozostającej w chwili śmierci w zatrudnieniu, jeżeli osoba ta miała ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej albo spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty inwalidzkiej przyjmuje się, że osoba zmarła była inwalidą.

Art.  38. 

1. Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny spełniający warunki określone w art. 39-42:

1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,

2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej,

3) małżonek (wdowa i wdowiec),

4) rodzice.

2. Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.

Art.  39. 

1. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat życia,

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się inwalidami I lub II grupy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

2. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Art.  40. 

Przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo i inne dzieci mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełniają warunki określone w art. 39, a ponadto:

1) zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią pracownika (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz

2) nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli:

a) nie mogą zapewnić im utrzymania albo,

b) pracownik (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

Art.  41. 

1. Wdowa ma prawo do renty rodzinnej jeżeli:

1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była inwalidką albo

2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa, uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem zaliczonym do I lub II grupy inwalidów uprawnionych do renty rodzinnej.

2. Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się inwalidką po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2.

3. Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która w chwili śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w chwili śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

4. Wdowa nie spełniająca warunków do renty rodzinnej określonych w ust. 1 lub 2 i nie mająca niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do okresowej renty rodzinnej:

1) przez okres jednego roku od chwili śmierci męża,

2) przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.

5. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do wdowca, z tym że wiek uprawniający go do rennty rodzinnej wynosi 65 lat.

Art.  42. 

Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) pracownik (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania,

2) spełniają odpowiednio warunki określone dla wdowy i wdowca w art. 41 ust. 1 i 2 oraz co do wieku również w ust. 5.

Art.  43. 

W razie ustania prawa do renty rodzinnej z powodu ustąpienia inwalidztwa stosuje się odpowiednio przepis art. 36.

Art.  44. 

1. Renta rodzinna dla 1 osoby wynosi miesięcznie 85% podstawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 50% nadwyżki ponad tę kwotę.

2. Na każdą następną osobę uprawnioną do renty rodzinnej przysługuje zwiększenie tej renty o 5% podstawy jej wymiaru.

3. 41  Rentę rodzinną zwiększa się o 1% podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok zatrudnienia zmarłego pracownika, wraz z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia, ponad okres wynoszący 20 lat.

4. Przepis art. 31 stosuje się odpowiednio.

Art.  45. 

1. Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna.

2. Renta rodzinna podlega podziałowi między uprawnionych, jeżeli:

1) do renty uprawnione są osoby małoletnie, nad którymi opiekę sprawują różne osoby,

2) pełnoletni członek rodziny zażąda podziału renty,

3) zachodzą inne okoliczności uzasadniające podział renty.

3. Renta rodzinna podlega podziałowi na równe części, z tym że dodatki do renty wypłaca sie w całości osobom do nich uprawnionym.

Rozdział  4

Dodatki do emerytur i rent.

Art.  46. 

1. Do emerytury i renty przysługują dodatki:

1) 42  (skreślony),

2) pielęgnacyjny,

3) z tytułu odznaczeń państwowych.

2. Do renty rodzinnej przysługuje również dodatek dla sierot zupełnych.

Art.  47. 

1. Dodatki rodzinne przysługują na zasadach i w wysokości przewidzianych w odrębnych przepisach dla zasiłków rodzinnych przysługujących pracownikom.

2. Jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są sieroty zupełne, część renty przysługującą każdej z tych sierot zwiększa się o dodatek dla sierot zupełnych w wysokości 30% najniższej renty rodzinnej dla 1 osoby.

Art.  48. 

1. Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba taka zaliczona została do I grupy inwalidów albo ukończyła 75 lat życia.

2. Dodatek pielęgnacyjny wynosi miesięcznie kwotę odpowiadającą 30% najniższej emerytury.

3. 43  Osobie przebywającej w domu pomocy społecznej dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje.

Art.  49. 

1. 44  Dodatek z tytułu odznaczenia państwowego przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, odznaczonej orderem: Budowniczy Polski Ludowej, Odrodzenia Polski, Virtuti Militari, Krzyża Grunwaldu, Sztandaru Pracy lub Krzyżem Walecznych albo tytułem honorowym: "Zasłużony Górnik PRL", "Zasłużony Nauczyciel PRL", "Zasłużony Hutnik PRL", "Zasłużony Kolejarz PRL", "Zasłużony Stoczniowiec PRL", "Zasłużony Portowiec PRL", "Zasłużony Lekarz PRL", "Zasłużony dla Zdrowia Narodu", "Lotnik Kosmonauta PRL", "Zasłużony Pilot Wojskowy PRL", "Zasłużony dla Kultury Narodowej".

2. Dodatek z tytułu odznaczenia państwowego wynosi miesięcznie 20% podstawy wymiaru świadczenia, nie więcej jednak niż 3000 zł.

3. Z tytułu odznaczenia orderami lub tytułami honorowymi przysługuje tylko jeden dodatek.

Rozdział  4a ⁴⁵

Wskaźnik indywidualnego wymiaru świadczenia.

Art.  49¹-49².  ⁴⁶

 (skreślone).

Rozdział  5

Zasiłek pogrzebowy.

Art.  50. 

1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci osoby pobierającej emeryturę lub rentę albo członka rodziny takiej osoby.

2. Członkami rodziny, o których mowa w ust. 1, są osoby określone w art. 38.

3. Zasiłek pogrzebowy przysługuje również w razie śmierci osoby, która nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do ich uzyskania i pobierania. Przepis art. 37 ust. 2 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.

4. Z tytułu śmierci osoby, o której mowa w ust. 1-3, przysługuje tylko jeden zasiłek pogrzebowy.

Art.  51. 

1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu.

2. W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby - proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

Art.  52. 

1. W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez członka rodziny, o którym mowa w art. 38, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości sześciokrotnej kwoty najniższej emerytury obowiązującej w dniu śmierci osoby, po której przysługuje zasiłek pogrzebowy.

2. 47  W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez inną osobę niż wymieniona w ust. 1, dom pomocy społecznej lub gminę, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie więcej jednak niż w wysokości określonej w ust. 1.

3. Jeżeli pogrzeb organizowany był na koszt Państwa, organizacji politycznej lub społecznej albo zakładu pracy, lecz osoby, o których mowa w ust. 1, poniosły również część jego kosztów, przysługuje im zasiłek w wysokości określonej w ust. 2.

4. Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w wypadku niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.

³² Art. 26 zmieniony przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.90.36.206) z dniem 1 stycznia 1990 r.

³³ Art. 27 ust. 2a dodany przez art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o zmianie niektórych ustaw dotyczących zatrudnienia oraz zaopatrzenia emerytalnego (Dz.U.92.21.84) z dniem 10 marca 1992 r.

³⁴ Art. 27 ust. 3 skreślony przez art. 3 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.96.147.687) z dniem 1 stycznia 1998 r.

³⁵ Art. 29 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 10 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.90.36.206) z dniem 1 stycznia 1990 r.

³⁶ Art. 33 ust. 1 pkt 5 zmieniony przez art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym i o świadczeniach z ubezpieczenia społecznego (Dz.U.89.35.190) z dniem 8 czerwca 1989 r.

³⁷ Art. 33 ust. 4 skreślony przez art. 1 pkt 3 lit. b) ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym i o świadczeniach z ubezpieczenia społecznego (Dz.U.89.35.190) z dniem 8 czerwca 1989 r.

³⁸ Art. 33 ust. 5 skreślony przez art. 1 pkt 3 lit. b) ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym i o świadczeniach z ubezpieczenia społecznego (Dz.U.89.35.190) z dniem 8 czerwca 1989 r.

³⁹ Art. 34:

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym i o świadczeniach z ubezpieczenia społecznego (Dz.U.89.35.190) z dniem 8 czerwca 1989 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U.96.100.461) z dniem 1 września 1997 r.

⁴⁰ Art. 35 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.90.36.206) z dniem 1 stycznia 1990 r.

⁴¹ Art. 44 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.90.36.206) z dniem 1 stycznia 1990 r.

⁴² Art. 46 ust. 1 pkt 1 skreślony przez art. 45 pkt 1 ustawy z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych (Dz.U.95.4.17) z dniem 1 marca 1995 r.

⁴³ Art. 48 ust. 3 dodany przez art. 57 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U.90.87.506) z dniem 17 stycznia 1991 r.

⁴⁴ Art. 49 ust. 1 pkt 1 zmieniony przez art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o ustanowieniu tytułu honorowego "Zasłużony dla Kultury Narodowej" (Dz.U.84.52.270) z dniem 1 stycznia 1985 r

⁴⁵ Rozdział 4a dodany przez art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.90.36.206) z dniem 1 stycznia 1990 r.

⁴⁶ Art. 49¹-49² skreślone przez art. 9 pkt 1 ustawy z dnia 25 października 1996 r. o waloryzacji emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.96.136.636) z dniem 1 stycznia 1998 r.

⁴⁷ Art. 52 ust. 2 zmieniony przez art. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1992 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej (Dz.U.92.64.321) z dniem 27 września 1992 r.