Planowanie społeczno-gospodarcze.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1987.4.26 t.j.

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1990 r.

USTAWA

z dnia 26 lutego 1982 r.

o planowaniu społeczno-gospodarczym.

Rozdział  1

Przepisy ogólne.

Art.  1.

Gospodarka Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest gospodarką planową, opartą na socjalistycznym systemie gospodarczym. Funkcjonowanie i rozwój gospodarki są regulowane przez określony niniejszą ustawą system planów społeczno-gospodarczych kształtujących aktywnie rozwój gospodarczy, z wykorzystaniem mechanizmu rynkowego.

Art.  2.

1. Plan społeczno-gospodarczy stanowi narzędzie podnoszenia materialnego i kulturalnego poziomu i jakości życia ludności, proporcjonalnego rozwoju gospodarki, podwyższania społecznej efektywności gospodarowania oraz rozwijania i umacniania ekonomicznych podstaw ustroju socjalistycznego.

2. Plany społeczno-gospodarcze opracowuje się uwzględniając doświadczenia i dorobek nauki oraz kultury.

Art.  3.

Społeczny charakter planowania wyraża się w aktywnym udziale organów przedstawicielskich wszystkich stopni i organizacji społecznych w stanowieniu planów i kontroli ich realizacji, zwłaszcza w zakresie kształtowania warunków życia i zdrowia ludności, ochrony środowiska naturalnego, rozwoju oświaty i kultury. Zasady i tryb opracowywania planów stwarzają warunki uczestnictwa w planowaniu ze strony partii i stronnictw politycznych, związków zawodowych i organizacji społecznych, środowisk twórczych i naukowych, a także opinii publicznej.

Rozdział  2

Podstawowe rodzaje planów.

Art.  4.

Rozróżnia się jako podstawowe rodzaje planów:

1) plany centralne,

2) plany terytorialne (wojewódzkie, miejskie i gminne),

3) plany przedsiębiorstw i innych jednostek gospodarki uspołecznionej,

4) plany jednostek budżetowych i innych państwowych jednostek organizacyjnych.

Art.  5.

Plany centralne i plany terytorialne nakładają na organy administracji państwowej obowiązek oddziaływania środkami im ustawowo przekazanymi na przedsiębiorstwa i inne jednostki gospodarcze w celu zapewnienia realizacji zadań określonych w tych planach.

Art.  6.

Kierunkową zbieżność działania jednostek gospodarczych z celami określonymi w planach centralnych i terytorialnych zapewniają:

1) umowy zawierane przez organy administracji państwowej bądź przez wyznaczone przez nie jednostki organizacyjne z jednostkami gospodarki uspołecznionej oraz umowy zawierane między przedsiębiorstwami i innymi organizacjami gospodarczymi,

2) stosowanie narzędzi ekonomicznych przez organy administracji państwowej i banki na podstawie uprawnień ustawowych,

3) wzajemna wymiana informacji w toku opracowywania planów,

4) możliwość nakładania na przedsiębiorstwa państwowe obowiązków wykonywania zadań, zgodnie z przepisami ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.

Rozdział  3

Planowanie centralne.

Art.  7.

Plany centralne określają politykę społeczno-ekonomiczną państwa, to jest cele, proporcje i środki rozwoju gospodarki, podstawowe zadania społeczne i gospodarcze oraz sposoby ich realizacji.

Art.  8.

Plany centralne są sporządzane na okresy:

1) dziesięcioletnie i dłuższe (plany perspektywiczne),

2) pięcioletnie (narodowe plany społeczno-gospodarcze),

3) 1 roczne (plany finansowo-rzeczowe, zwane dalej centralnymi planami rocznymi).

Art.  9.

1. Plan perspektywiczny ma charakter kroczący, czyli okres, na który plan jest sporządzany, przedłuża się co pięć lat o następne pięciolecie.

2. Plany perspektywiczne określają:

1) przewidywane kształtowanie się potrzeb społecznych i gospodarczych oraz możliwości ich zaspokajania,

2) główne kierunki i proporcje rozwoju gospodarki narodowej, niezbędne dla zachowania ciągłości procesów rozwoju w planach o krótszym horyzoncie czasowym i kontynuacji przedsięwzięć gospodarczych wykraczających poza okres planu średniookresowego,

3) główne kierunki specjalizacji międzynarodowej i przystosowania gospodarki do przewidywanych zmian warunków zewnętrznych.

3. W planie perspektywicznym uwzględnia się zwłaszcza zagadnienia:

1) zaspokajania materialnych oraz kulturalnych potrzeb społeczeństwa,

2) ochrony środowiska naturalnego,

3) gospodarki surowcowo-energetycznej,

4) rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej kraju,

5) tendencji w zakresie handlu zagranicznego i współpracy z zagranicą, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju integracji socjalistycznej,

6) rozwoju nauki i techniki oraz postępu w zakresie jakości wyrobów i usług,

7) przestrzennego zagospodarowania kraju,

8) zapewnienia obronności i bezpieczeństwa państwa.

4. Plany perspektywiczne są sporządzane w odniesieniu do całej gospodarki narodowej, a także w przekrojach terytorialnych.

Art.  10.

1. Podstawą kierowania rozwojem gospodarki narodowej są narodowe plany społeczno-gospodarcze. W narodowym planie społeczno-gospodarczym następuje konkretyzacja założeń planu perspektywicznego oraz rozszerzenie problematyki stanowiącej przedmiot planowania.

2. W narodowym planie społeczno-gospodarczym wyodrębnia się:

1) podstawowe cele i kierunki polityki społeczno-gospodarczej,

2) szczegółowe ustalenia planu,

3) środki realizacji polityki społeczno-gospodarczej,

4) informacje dla organów terenowych, przedsiębiorstw oraz innych jednostek gospodarki narodowej.

3. W części, o której mowa w ust. 2 pkt 1, narodowy plan społeczno-gospodarczy obejmuje:

1) prognozy wytwarzania i podziału dochodu narodowego oraz tempa rozwoju i stopnia zaspokajania potrzeb społecznych,

2) 2 podstawowe kierunki i proporcje rozwoju społeczno-gospodarczego oraz założenia dotyczące kierunków strukturalnych przekształceń gospodarki, postępu technicznego i współpracy gospodarczej z zagranicą, a zwłaszcza współpracy gospodarczej z krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej,

3) założenia polityki rozwoju oświaty, nauki, kultury, ochrony zdrowia i zaspokajania innych potrzeb niematerialnych,

4) założenia polityki rozwoju konsumpcji, ze szczególnym uwzględnieniem relacji między konsumpcją indywidualną a konsumpcją zbiorową,

5) założenia polityki zatrudnienia, dochodów i płac oraz świadczeń społecznych,

6) założenia polityki ochrony i kształtowania środowiska naturalnego,

7) założenia programów realizacji zamierzeń w podstawowych dziedzinach polityki społeczno-gospodarczej, stanowiące podstawę podejmowania ustaleń planu (ust. 2 pkt 2) oraz uruchamiania innych środków realizacyjnych (ust. 2 pkt 3),

8) 3 zmiany struktury popytu i podaży,

9) bilanse podstawowych produktów,

10) założenia polityki inwestycyjnej,

11) założenia polityki cen,

12) sposoby finansowania zawartych w planie przedsięwzięć.

4. W części, o której mowa w ust. 2 pkt 2, narodowy plan społeczno-gospodarczy obejmuje:

1) przedsięwzięcia inwestycyjne o dłuższych cyklach realizacyjnych, a zwłaszcza ważniejsze inwestycje surowcowo-energetyczne, komunikacyjne, w sferze konsumpcji społecznej i ochrony środowiska naturalnego oraz inne o strategicznym znaczeniu dla gospodarki,

2) programy naukowo-badawcze i przedsięwzięcia badawczo-rozwojowe,

3) zadania wynikające z umów międzynarodowych oraz uzgodnień koordynacyjnych w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej,

4) określenie środków finansowych na realizację programów społecznych oraz przedsięwzięć wieloletnich,

5) zadania związane z obronnością i bezpieczeństwem państwa.

5. W części, o której mowa w ust. 2 pkt 3, narodowy plan społeczno-gospodarczy obejmuje:

1) zasady działania i narzędzia ekonomiczne służące zapewnieniu równowagi gospodarczej i koordynacji planu,

2) inne narzędzia ekonomiczne, o których mowa w art. 6.

6. W części, o której mowa w ust. 2 pkt 4, narodowy plan społeczno-gospodarczy obejmuje informacje i prognozy dotyczące:

1) kształtowania się podaży paliw i energii oraz zaopatrzenia gospodarki w surowce i materiały,

2) zmian warunków popytu i podaży oraz cen na rynkach zagranicznych,

3) założeń zmian cen na rynku wewnętrznym,

4) ważniejszych zmian w dziedzinie techniki,

5) sytuacji w dziedzinie zatrudnienia w przekrojach terytorialnych i zawodowo-branżowych,

6) innych zagadnień, których uwzględnienie jest niezbędne w procesie planowania,

7) prawdopodobnych zagrożeń realizacji planu oraz kierunków możliwego przeciwdziałania.

7. Działalność gospodarki nie uspołecznionej, w tym zwłaszcza rolnictwa indywidualnego i rzemiosła, ujmuje się w planach wyłącznie szacunkowo.

Art.  11.

1. 4 W centralnym planie rocznym następuje konkretyzacja i rozwinięcie zadań wynikających z narodowego planu społeczno-gospodarczego w świetle dokładniejszego rozpoznania warunków gospodarczych. Określa się w nim na okres roczny podstawowe proporcje finansowe i rzeczowe oraz przedsięwzięcia polityki społeczno-gospodarczej, służące osiągnięciu długofalowych i bieżących celów społecznych. Centralny plan roczny obejmuje plan finansowy państwa.

2. Zmiana celów i kierunków polityki społeczno-gospodarczej i ustaleń określonych w narodowym planie społeczno-gospodarczym nie może być dokonywana poprzez centralny plan roczny. Można tego dokonać wyłącznie w trybie zmiany narodowego planu społeczno-gospodarczego.

Art.  12.

1. Integralną częścią systemu planowania są plany finansowe.

2. 5 Plany finansowe, takie jak: wieloletni bilans finansowy państwa, budżet państwa, plan kredytowy, bilans dochodów i wydatków pieniężnych ludności i bilans płatniczy, są wzajemnie powiązane z narodowymi planami społeczno-gospodarczymi i centralnymi planami rocznymi w celu zapewnienia realności planowania, poprzez dostosowanie planowanych zadań rzeczowych do zdolności finansowych państwa.

3. Centralne plany finansowe służą zapewnieniu wewnętrznej równowagi pieniężnej i równowagi płatniczej państwa, finansowej weryfikacji i koordynacji rzeczowych procesów gospodarczych oraz kształtowaniu polityki pieniężno-kredytowej zgodnie z możliwościami finansowymi i planowanymi kierunkami oraz proporcjami rozwoju gospodarczego.

4. Centralne plany finansowe określają przepisy odrębnych ustaw.

Rozdział  4

Planowanie terytorialne w województwach, miastach i gminach.

Art.  13.

Plany terytorialne stopnia wojewódzkiego i podstawowego określają cele, kierunki i zadania rozwoju społeczno-gospodarczego terenu, a w szczególności zaspokajania potrzeb ludności.

Art.  14.

1. Plany terytorialne stopnia wojewódzkiego są sporządzane na okresy:

1) pięcioletnie (wojewódzkie plany społeczno-gospodarcze),

2) roczne (wojewódzkie plany roczne).

2. Plan wojewódzki określa warunki gospodarowania oraz zadania społeczne i ekonomiczne o znaczeniu ogólnowojewódzkim, w tym zwłaszcza politykę zatrudnienia i wykorzystania zasobów miejscowych, jak też środki realizacji tego planu.

3. Plan wojewódzki określa ponadto:

1) kierunki rozwoju działalności przedsiębiorstw, dla których organem założycielskim jest terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego,

2) warunki lokalizacji inwestycji i zadania w zakresie ochrony środowiska w stosunku do wszystkich przedsiębiorstw i jednostek działających na terenie województwa,

3) kierunki współdziałania z przedsiębiorstwami zlokalizowanymi na terenie województwa w sprawach dotyczących zmian w zatrudnieniu, wspólnych przedsięwzięć inwestycyjnych, usług produkcyjnych i nieprodukcyjnych świadczonych na rzecz przedsiębiorstw oraz usług przedsiębiorstw świadczonych na rzecz województwa.

4. Podstawą kierowania rozwojem województwa są wojewódzkie plany społeczno-gospodarcze.

5. Wojewódzka rada narodowa uchwala wojewódzki plan społeczno-gospodarczy, określając samodzielnie kierunki i założenia rozwoju województwa, przy uwzględnieniu założeń państwowej polityki społeczno-gospodarczej, wyrażonych w planach centralnych, oraz założeń planów jednostek stopnia podstawowego w zakresie przyznanych im kompetencji i stosownie do posiadanych środków. Zakres i treść wojewódzkiego planu społeczno-gospodarczego określa wojewódzka rada narodowa stosownie do potrzeb regionu.

6. Podstawą gospodarki finansowej województwa są budżety wojewódzkie, które uchwala wojewódzka rada narodowa.

7. Wojewódzka rada narodowa może podjąć decyzję o opracowaniu dziesięcioletniego planu perspektywicznego, zawierającego problematykę społecznego, gospodarczego i przestrzennego rozwoju województwa, lub innych planów nie wymienionych w ust. 1.

Art.  15.

1. Plany terytorialne stopnia podstawowego są sporządzane na okresy:

1) pięcioletnie [miejskie (gminne) plany społeczno-gospodarcze],

2) roczne [miejskie (gminne) plany roczne].

2. Miejska rada narodowa może uchwalić również dziesięcioletni plan perspektywiczny.

3. Plany miejskie i gminne, uchwalane samodzielnie przez miejskie i gminne rady narodowe, obejmują w szczególności:

1) przedsięwzięcia organizacyjne i ekonomiczne sprzyjające aktywizacji oraz podnoszeniu efektywności rolnictwa, przetwórstwa żywności, drobnej wytwórczości i rzemiosła oraz handlu i usług,

2) ustalenia dotyczące rozwoju infrastruktury społecznej,

3) kierunki rozwoju działalności przedsiębiorstw, dla których organem założycielskim jest organ administracji państwowej stopnia podstawowego,

4) zadania produkcyjne i usługowe miejskich lub gminnych jednostek gospodarki komunalnej,

5) ustalenia dotyczące lokalizacji inwestycji i zadań w zakresie ochrony środowiska naturalnego w sprawach należących do kompetencji miejskich i gminnych rad narodowych.

4. Podstawą gospodarki finansowej miast i gmin są budżety miast i gmin uchwalane przez miejskie i gminne rady narodowe.

5. Plany miejskie i gminne, o których mowa w ust.1, są powiązane z planami finansowymi, uwzględniającymi zarówno dochody własne, jak i dotacje lub udziały w dochodach budżetu wojewódzkiego. Plany miejskie i gminne ukierunkowuje się przede wszystkim na zaspokajanie lokalnych potrzeb ludności. W planach tych uwzględnia się ustalenia wojewódzkiego planu społeczno-gospodarczego i wojewódzkiego planu rocznego w zakresie, o którym mowa w art. 14 ust. 2 i 3.

Art.  16.

W planach wojewódzkich, miejskich i gminnych powinny być uwzględniane wspólne przedsięwzięcia, podejmowane przez dwie lub więcej jednostek administracyjnych oraz jednostek gospodarki uspołecznionej.

Rozdział  5

Planowanie w przedsiębiorstwach oraz innych jednostkach gospodarki uspołecznionej.

Art.  17.

1. Przedsiębiorstwa oraz inne jednostki gospodarki uspołecznionej opracowują plany samodzielnie i stosownie do własnych potrzeb, uwzględniając odpowiednio zasady określone w ustawie o przedsiębiorstwach państwowych bądź w ustawie o spółdzielniach i ich związkach. Jednostki te opracowują plany roczne oraz plany lub prognozy rozwoju; zakres i szczegółowość tych planów lub prognoz określają samodzielnie, z uwzględnieniem techniczno-ekonomicznych warunków swej działalności.

2. Rada Ministrów może nałożyć obowiązek opracowywania planów pięcioletnich oraz perspektywicznych na jednostki gospodarki uspołecznionej o szczególnym znaczeniu dla:

1) zaopatrzenia gospodarki w surowce i materiały,

2) realizacji wieloletnich umów międzynarodowych,

3) kształtowania i ochrony środowiska naturalnego,

4) przekształceń strukturalnych w gospodarce narodowej.

Art.  18.

1. Plan jednostki gospodarki uspołecznionej określa kierunki jej działalności i rozwoju na podstawie rachunku opłacalności ekonomicznej i pełnej odpowiedzialności finansowej za wyniki działalności, zgodnie z zasadami samofinansowania.

2. Przy sporządzaniu planów jednostki gospodarki uspołecznionej kierują się między innymi:

1) wynikami badań popytu i podaży w kraju i za granicą,

2) umowami z dostawcami i odbiorcami oraz innymi jednostkami lub wstępnymi uzgodnieniami w tym zakresie,

3) informacjami wynikającymi z założeń planów centralnych i terytorialnych,

4) obowiązującymi zasadami i narzędziami ekonomicznymi określonymi w art. 6,

5) państwowymi normami, określającymi wymagania jakościowe i eksploatacyjne.

Art.  19.

Jednostki gospodarki uspołecznionej udostępniają naczelnym i terenowym organom administracji państwowej oraz bankom i organom kontroli finansowej, na ich życzenie, podstawowe informacje zawarte w swoich planach.

Art.  20.

Przepisy ustawy dotyczące przedsiębiorstw stosuje się również do zrzeszeń przedsiębiorstw w takim zakresie, w jakim ich statuty przewidują podejmowanie przez nie funkcji planistycznych, niezbędnych do wypełniania ich zadań.

Rozdział  6

Zasady planowania i tryb społecznej konsultacji.

Art.  21.

1. Planowanie społeczno-gospodarcze opiera się na:

1) analizie stanu i rozwoju gospodarki przedsiębiorstw, gmin, miast, województw i gospodarki narodowej jako całości,

2) analizie możliwości finansowych,

3) prognozach zewnętrznych warunków rozwoju,

4) analizie potrzeb społecznych i możliwości ich zaspokojenia,

5) rozpoznaniu przewidywanych kierunków rozwoju gospodarki narodowej, województw, miast i gmin, przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej i kierunków rozwoju gospodarki nie uspołecznionej.

2. W celu pełniejszego rozpoznania warunków i możliwości rozwoju organy planujące, we współpracy z instytucjami naukowo-badawczymi, prowadzą studia przedplanowe konfrontujące w wewnętrznie spójnych wariantach cele społeczne z dostępnymi środkami ich realizacji i dokonują wyboru projektu najbardziej efektywnego wariantu.

3. Organy planujące rozwój usług i świadczeń społecznych prowadzą prace polegające na:

1) rozpoznawaniu indywidualnych i zbiorowych potrzeb społeczeństwa, z uwzględnieniem ich zróżnicowania w przekrojach: strukturalnym, rodzajowym, podmiotowym i terytorialnym, wykorzystując w tym celu mierniki i wskaźniki zaspokajania potrzeb, w tym wielkości ich pożądanego minimum; wielkości te powinny być przedmiotem konsultacji ze związkami zawodowymi,

2) określeniu możliwości zaspokojenia potrzeb społeczeństwa w granicach dostępnych środków finansowych, wykorzystując w tym celu analizy i kalkulacje alternatywnych kosztów podaży wyrobów i usług, służących zaspokajaniu poszczególnych rodzajów potrzeb.

4. Projekty wariantowych rozwiązań, dotyczące podstawowych zagadnień, są poddawane publicznej dyskusji. Organy planujące są obowiązane również do zapoznania organizacji politycznych i społecznych, związków zawodowych oraz zainteresowanych środowisk twórczych i naukowych z proponowanymi w planach kierunkami rozwiązań.

Art.  22.

1. Planowanie perspektywiczne poprzedza się studiami nad najważniejszymi problemami życia społecznego i gospodarczego oraz programami rozwiązania tych problemów w długich okresach czasu, a także długoterminowymi prognozami warunków zewnętrznych, do których gospodarka kraju będzie musiała się dostosować. W trakcie tych prac zasięga się opinii środowisk naukowych oraz stowarzyszeń naukowo-technicznych i społeczno-zawodowych.

2. Warianty projektów centralnego planu perspektywicznego poddaje się konsultacji z komisjami sejmowymi, a w części dotyczącej warunków pracy i życia ludności - także z właściwymi organami związków zawodowych.

3. Podstawowe problemy oraz proponowane kierunki ich rozwiązań powinny być przedstawiane w prasie i innych środkach masowego przekazu. Organ planujący jest obowiązany do przedstawienia Sejmowi i społeczeństwu wyników społecznej konsultacji nad centralnym planem perspektywicznym oraz sposobów ich uwzględnienia.

Art.  23.

1. Narodowy plan społeczno-gospodarczy sporządza się w dwóch etapach, a mianowicie:

1) warianty koncepcji narodowego planu społeczno-gospodarczego,

2) projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego.

2. Warianty koncepcji narodowego planu społeczno-gospodarczego powinny się opierać na ustaleniach planu perspektywicznego, diagnozie stanu gospodarki i jej uwarunkowań, jak też na prognozach rozwoju procesów społeczno-gospodarczych i przewidywanych zmianach uwarunkowań zewnętrznych. Warianty te powinny przedstawiać założenia dotyczące podstawowych celów społecznych oraz sposobów ich osiągania w różnych okolicznościach.

3. Warianty koncepcji narodowego planu społeczno-gospodarczego powinny być przedmiotem konsultacji na zasadach określonych w art. 22 ust. 2 i 3.

4. Wyboru wariantu koncepcji narodowego planu społeczno-gospodarczego dokonuje Sejm.

5. W pracach nad projektem narodowego planu społeczno-gospodarczego należy uwzględniać w szczególności:

1) opinie i zalecenia Sejmu, dotyczące wariantu narodowego planu społeczno-gospodarczego, o którym mowa w ust. 4,

2) wyniki opracowań, o których mowa w ust. 2,

3) informacje o założeniach wieloletnich planów wojewódzkich i niektórych przedsiębiorstw,

4) wyniki konsultacji społecznych,

5) uzgodnienia koordynacyjne dotyczące planów krajów członkowskich Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej oraz inne porozumienia międzynarodowe,

6) informacje o ważniejszych wstępnych porozumieniach umownych między przedsiębiorstwami.

6. Narodowy plan społeczno-gospodarczy powinien być opracowywany w takim trybie i terminach, aby Sejm mógł uchwalić ten plan przed rozpoczęciem okresu jego realizacji.

Art.  24.

1. Opracowanie centralnego planu rocznego obejmuje:

1) przygotowanie wariantowych założeń centralnego planu rocznego,

2) opracowanie projektu centralnego planu rocznego.

2. W założeniach centralnego planu rocznego należy uwzględnić ustalenia narodowego planu społeczno-gospodarczego dotyczące danego roku, ocenę stanu gospodarki narodowej i jej uwarunkowań, przewidywane wyniki roku bieżącego oraz przewidywane warunki zewnętrzne w roku planowym. Na podstawie tych założeń powinny być przedstawione propozycje dotyczące sposobów najbardziej efektywnej realizacji celów wyznaczonych w narodowym planie społeczno-gospodarczym.

3. Założenia centralnego planu rocznego stanowią podstawę informacyjną do prac nad sporządzaniem planów rocznych: wojewódzkich, miejskich, gminnych i przedsiębiorstw oraz do przeprowadzania konsultacji i zawierania wstępnych porozumień gospodarczych. Projekt centralnego planu rocznego, w części dotyczącej polityki płac, cen i warunków bytu ludności oraz warunków pracy, stanowi przedmiot konsultacji z właściwymi organami związków zawodowych.

4. Projekt centralnego planu rocznego opracowuje się na podstawie analiz i prognoz społeczno-gospodarczych, z uwzględnieniem dezyderatów komisji sejmowych oraz wyników konsultacji społecznych.

Art.  25.

W narodowym planie społeczno-gospodarczym i centralnym planie rocznym powinny być zachowane rezerwy czynników wytwórczych, niezbędne do realizacji węzłowych zadań społeczno-gospodarczych w trudniejszych, niż przewidywano, warunkach gospodarczych.

Rozdział  7

Kompetencje w dziedzinie planowania.

Art.  26.

Sejm:

1) ustala problemy wymagające opracowania programów perspektywicznych,

2) rozpatruje projekty planów perspektywicznych oraz koncepcje długofalowej polityki rządu w dziedzinach o strategicznym znaczeniu dla gospodarki narodowej,

3) rozpatruje założenia i sposoby realizacji narodowego planu społeczno-gospodarczego i na tej podstawie decyduje o wyborze wariantu założeń tego planu,

4) uchwala narodowy plan społeczno-gospodarczy, ustalając przy tym maksymalny poziom nakładów na inwestycje centralne oraz relacje określające dopuszczalne zadłużenie za granicą,

5) rozpatruje założenia do centralnego planu rocznego, opracowane zgodnie z art. 24 ust. 2,

6) 6 uchwala: budżet państwa, plan kredytowy, bilans płatniczy bilans pieniężnych przychodów i wydatków ludności oraz przyjmuje sprawozdanie z wykonania budżetu państwa,

7) 7 ocenia, w odstępach rocznych, przebieg wykonywania narodowego planu społeczno-gospodarczego, a także wykonanie bilansu płatniczego i planu kredytowego, oraz realizację bilansu pieniężnych przychodów i wydatków ludności,

8) rozpatruje sprawozdania z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego.

Art.  27.

1. Rada Ministrów przedstawia Sejmowi:

1) projekty planów perspektywicznych,

2) 8 wariantowe założenia do opracowania narodowego planu społeczno-gospodarczego, projekt tego planu, założenia centralnego planu rocznego oraz projekty: budżetu państwa, bilansu pieniężnych przychodów i wydatków ludności i bilansu płatniczego,

3) coroczne sprawozdania z przebiegu wykonania narodowych planów społeczno-gospodarczych,

4) łącznie z projektem budżetu państwa uchwalone centralne plany roczne.

2. Rada Ministrów:

1) uchwala centralny plan roczny,

2) organizuje wykonanie zadań ustalonych w narodowym planie społeczno-gospodarczym i centralnym planie rocznym,

3) ocenia przebieg wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i centralnego planu rocznego w poszczególnych dziedzinach i przebieg procesów gospodarczych w przedsiębiorstwach gospodarki uspołecznionej i w gospodarce nie uspołecznionej oraz podejmuje decyzje niezbędne do osiągnięcia planowanych celów.

3. 9 Prezes NBP przedstawia Sejmowi, po rozpatrzeniu przez Radę Ministrów, projekt założeń polityki pieniężnej państwa.

Art.  28.

1. 10 Organem właściwym w sprawach opracowywania projektów planów perspektywicznych, narodowych planów społeczno-gospodarczych i centralnych planów rocznych oraz opracowywania analiz realizacji tych planów jest Centralny Urząd Planowania.

2. Właściwość Ministra Finansów i Prezesa Narodowego Banku Polskiego w zakresie planowania finansowego określają odrębne ustawy.

Art.  29. ¹¹

(skreślony).

Art.  30.

1. Ministrowie, stosownie do zakresu swego działania, sporządzają analizy procesów gospodarczych i prognozy rozwoju, przedstawiają propozycje do opracowania projektów narodowego planu społeczno-gospodarczego i centralnego planu rocznego, ze szczególnym uwzględnieniem kierunków zmian strukturalnych, kierunków polityki naukowej i technicznej oraz współpracy z zagranicą, przedkładają propozycje dotyczące stosowania narzędzi ekonomicznych, biorą udział w międzynarodowej koordynacji planów oraz kontrolują wykonanie decyzji organów państwowych.

2. 12 Minister-Kierownik Centralnego Urzędu Planowania, we współdziałaniu z Ministrem Finansów i Prezesem Narodowego Banku Polskiego, zapewnia wzajemną zgodność narodowego planu społeczno-gospodarczego i centralnego planu rocznego z planami finansowymi.

3. Rada Ministrów koordynuje działalność i rozstrzyga rozbieżności w procesie planowania.

Art.  31.

1. Wojewódzkie rady narodowe:

1) rozpatrują projekty planów perspektywicznych w wypadkach, o których mowa w art. 14 ust.7,

2) rozpatrują założenia planów, a także uchwalają wojewódzkie plany społeczno-gospodarcze, wojewódzkie plany roczne oraz budżety województw,

3) 13 rozpatrują opinie Centralnego Urzędu Planowania co do zgodności projektów wojewódzkich planów społeczno-gospodarczych z podstawowymi celami i kierunkami polityki społeczno-gospodarczej oraz ustaleniami określonymi w narodowym planie społeczno-gospodarczym,

4) oceniają wykonanie planów wojewódzkich i budżetów województw.

2. Przepis ust. 1 pkt 1, 2 i 4 stosuje się odpowiednio do miejskich i gminnych rad narodowych.

3. Wojewódzka rada narodowa może wprowadzić obowiązek przedstawiania projektów miejskich (gminnych) planów społeczno-gospodarczych przewodniczącemu właściwej miejscowo wojewódzkiej komisji planowania w celu wyrażenia opinii w zakresie zgodności tych projektów z celami, kierunkami i zadaniami rozwoju społeczno-gospodarczego określonymi w wojewódzkim planie społeczno-gospodarczym.

4. Wojewodowie:

1) przedstawiają pod obrady wojewódzkich rad narodowych warianty założeń wojewódzkich planów społeczno-gospodarczych i rocznych oraz projekty wojewódzkich planów perspektywicznych,

2) 14 przedstawiają wojewódzkim radom narodowym projekty wojewódzkich planów społeczno-gospodarczych wraz z opinią Centralnego Urzędu Planowania i rocznych oraz budżetów województw,

3) podejmują działania zmierzające do realizacji tych planów,

4) składają sprawozdania z ich realizacji na sesjach wojewódzkich rad narodowych.

5. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do naczelników miast i gmin.

Art.  32.

Kompetencje w sprawach planowania w przedsiębiorstwach państwowych oraz innych jednostkach gospodarki uspołecznionej określają odpowiednie ustawy: o przedsiębiorstwach państwowych, o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego oraz o spółdzielniach i ich związkach.

Rozdział  8

Przepisy szczególne, przejściowe i końcowe.

Art.  33. ¹⁵

Minister Pracy i Polityki Socjalnej określa zasady wartościowania pracy, służące ustalaniu siatek i tabel płac.

Art.  34.

1. Minister Gospodarki Materiałowej i Paliwowej:

1) ustala normatywy zużycia surowców i materiałów, obowiązujące jednostki gospodarcze przy projektowaniu, modernizacji i wytwarzaniu wyrobów oraz produkcji budowlano-montażowej,

2) może wprowadzać obowiązujące jednostki gospodarcze zakazy:

a) stosowania niektórych materiałów i paliw do produkcji określonych wyrobów i świadczenia usług,

b) produkcji określonych wyrobów nadmiernie energochłonnych i materiałochłonnych,

c) stosowania nadmiernie energochłonnych i materiałochłonnych technologii wyrobów i świadczenia usług.

2. W razie nieprzestrzegania normatywów zużycia surowców i materiałów (ust. 1 pkt 1) oraz zakazów (ust. 1 pkt 2) jednostki gospodarcze, które zostały zobowiązane do ich stosowania, są obowiązane wnosić na rzecz centralnego funduszu oszczędnościowego paliw, energii, surowców i materiałów opłaty.

3. Opłaty, o których mowa w ust. 2, stanowią straty nadzwyczajne jednostek gospodarki uspołecznionej.

4. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa wysokość opłat, tryb ich wnoszenia oraz organy powołane do orzekania w tych sprawach.

Art.  35.

Rada Ministrów, w celu przeciwdziałania niekorzystnym zjawiskom społeczno-gospodarczym, uwzględniając założenia polityki pieniężno-dochodowej i inwestycyjnej określone w narodowym planie społeczno-gospodarczym, w drodze rozporządzenia, może:

1) wprowadzić obowiązek wpłacania przez jednostki gospodarki uspołecznionej podejmujące inwestycje polegające na budownictwie obejmującym budynki, z funduszu, z którego ma być finansowana inwestycja, kaucji pieniężnych na nie oprocentowany rachunek bankowy, ustalając jednocześnie:

a) okresy odpowiadające okresom objętym narodowymi planami społeczno-gospodarczymi, w których obowiązuje wpłacanie kaucji,

b) wysokość stawek kaucji w stosunku do wartości kosztorysowej budynku, uwzględniającą rodzaj i położenie inwestycji, oraz szczegółowy tryb i zasady jej ustalania i wpłacania,

c) zasady zwrotu kaucji,

d) wysokość odsetek na rzecz budżetu centralnego w wypadku nieterminowego wpłacenia kaucji,

e) rodzaje inwestycji, od których nie pobiera się kaucji, oraz wypadki, w których może nastąpić cofnięcie zwolnienia z obowiązku wpłacania kaucji,

2) wprowadzić zakaz podwyższania wynagrodzeń za pracę na okres odpowiadający zamrożeniu cen, wprowadzonemu na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o cenach (Dz. U. z 1985 r. Nr 49, poz. 261 oraz z 1986 r. Nr 47, poz. 226).

Art.  36.

1. Upoważnia się Radę Ministrów do przejściowego wprowadzania i określania zasad reglamentacji obrotu surowcami, paliwami i energią, materiałami i wyrobami oraz reglamentacji sprzedaży środków dewizowych w zakresie, jaki może okazać się niezbędny ze względu na istniejące deficyty zaopatrzenia, oraz do wprowadzenia w drodze rozporządzenia opłat na rzecz budżetu państwa od jednostek gospodarczych naruszających przepisy dotyczące zaopatrzenia materiałowo-technicznego, przy równoczesnym określeniu wysokości opłat i trybu ich pobierania oraz organów powołanych do orzekania w tych sprawach.

2. W celu zapewnienia wykonania najważniejszych zadań w dziedzinie warunków życia ludności, obronności kraju oraz rozwoju gospodarki Rada Ministrów w latach 1986-1990 może:

1) określać priorytety realizacyjne w formie zamówień rządowych i programów operacyjnych oraz ustalać rodzaj i zakres gwarancji zaopatrzeniowych i preferencji finansowych dla jednostek gospodarczych, które uczestniczą w ich realizacji,

2) w szczególnie uzasadnionych wypadkach - jeżeli jednostka gospodarki uspołecznionej, mimo udzielenia gwarancji zaopatrzeniowych, odmawia zawarcia umowy o realizację zamówienia rządowego bądź programu operacyjnego mieszczącego się w profilu jej działalności - upoważnić właściwy organ administracji państwowej do nałożenia na tę jednostkę gospodarki uspołecznionej obowiązku zawarcia takiej umowy,

3) ustalić w drodze rozporządzenia szczegółowy tryb i zasady zlecania oraz realizacji zamówień rządowych i programów operacyjnych,

4) ustalić w drodze rozporządzenia - po konsultacji z Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych - wykaz zakładów pracy o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej lub obronności kraju oraz użyteczności publicznej, w których stosuje się podwyższony wymiar czasu pracy do 8 godzin na dobę i 46 godzin na tydzień. Praca wykonywana ponad normy czasu pracy określone zgodnie z przepisami prawa pracy stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Godziny przepracowane w dodatkowe dni wolne od pracy nie podlegają wliczeniu do liczby godzin nadliczbowych, dopuszczalnej w myśl art. 133 § 2 Kodeksu pracy.

3. Po upływie każdego roku stosowania reglamentacji oraz priorytetów realizacyjnych, o których mowa w ust. 1 i 2, Rada Ministrów przedstawia Sejmowi sprawozdanie o wynikach stosowania reglamentacji oraz priorytetów realizacyjnych wraz z programem ograniczenia zakresu ich stosowania, łącznie ze sprawozdaniem, o którym mowa w art. 27 ust. 1 pkt 3.

Art.  37.

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) naczelnych organach administracji państwowej lub o ministrach - rozumie się przez to również centralne organy administracji państwowej i ich kierowników,

2) wojewódzkich radach narodowych lub o wojewodach - rozumie się przez to również rady narodowe miast stopnia wojewódzkiego i prezydentów tych miast,

3) gminnych i miejskich radach narodowych lub o naczelnikach miast i gmin - rozumie się przez to również rady narodowe wspólne dla miasta i gminy, naczelników miasta i gminy oraz prezydentów miast stopnia podstawowego,

4) planach miejskich i gminnych - rozumie się przez to również plany wspólne dla miasta i gminy.

¹ Art. 8 pkt 3 zmieniony przez art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady funkcjonowania gospodarki narodowej (Dz.U.87.33.181) z dniem 1 stycznia 1988 r.

² Art. 10 ust. 3 pkt 2 zmieniony przez art. 7 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady funkcjonowania gospodarki narodowej (Dz.U.87.33.181) z dniem 1 stycznia 1988 r.

³ Art. 10 ust. 3 pkt 8 zmieniony przez art. 7 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady funkcjonowania gospodarki narodowej (Dz.U.87.33.181) z dniem 1 stycznia 1988 r.

⁴ Art. 11 ust. 1 zmieniony przez art. 7 pkt 3 ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady funkcjonowania gospodarki narodowej (Dz.U.87.33.181) z dniem 1 stycznia 1988 r.

⁵ Art. 12 ust. 2 zmieniony przez art. 7 pkt 4 ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady funkcjonowania gospodarki narodowej (Dz.U.87.33.181) z dniem 1 stycznia 1988 r.

⁶ Art. 26 pkt 6 zmieniony przez art. 7 pkt 5 lit. a) ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady funkcjonowania gospodarki narodowej (Dz.U.87.33.181) z dniem 1 stycznia 1988 r.

⁷ Art. 26 pkt 7 zmieniony przez art. 7 pkt 5 lit. b) ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady funkcjonowania gospodarki narodowej (Dz.U.87.33.181) z dniem 1 stycznia 1988 r.

⁸ Art. 27 ust. 1 pkt 2 zmieniony przez art. 7 pkt 6 lit. a) ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady funkcjonowania gospodarki narodowej (Dz.U.87.33.181) z dniem 1 stycznia 1988 r.

⁹ Art. 27 ust. 3:

- zmieniony przez art. 7 pkt 6 lit. b) ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady funkcjonowania gospodarki narodowej (Dz.U.87.33.181) z dniem 1 stycznia 1988 r.

- zmieniony przez art. 78 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U.89.4.22) z dniem 10 lutego 1989 r.

- zmieniony przez art. 3 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o zmianie ustaw Prawo bankowe i o Narodowym Banku Polskim (Dz.U.89.74.439) z dniem 1 stycznia 1990 r.

¹⁰ Art. 28 ust. 1 zmieniony przez art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o utworzeniu Centralnego Urzędu Planowania (Dz.U.88.41.327) z dniem 1 stycznia 1989 r.

¹¹ Art. 29 skreślony przez art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o utworzeniu Centralnego Urzędu Planowania (Dz.U.88.41.327) z dniem 1 stycznia 1989 r.

¹² Art. 30 ust. 2 zmieniony przez art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o utworzeniu Centralnego Urzędu Planowania (Dz.U.88.41.327) z dniem 1 stycznia 1989 r.

¹³ Art. 31 ust. 1 pkt 3 zmieniony przez art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o utworzeniu Centralnego Urzędu Planowania (Dz.U.88.41.327) z dniem 1 stycznia 1989 r.

¹⁴ Art. 31 ust. 4 pkt 2 zmieniony przez art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o utworzeniu Centralnego Urzędu Planowania (Dz.U.88.41.327) z dniem 1 stycznia 1989 r.

¹⁵ Art. 33 zmieniony przez art. 51 ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o zmianie upoważnień do wydawania aktów wykonawczych (Dz.U.89.35.192) z dniem 1 lipca 1989 r.